Türkiye'nin yaklaşık 30 yıldır konuştuğu, ''Türkiye-Türkmenistan Doğal Gaz Alım Anlaşması'' ile ilgili ilk somut adım atıldı. Ve yaklaşık 30 yıl sonra Türkmen gazı Türkiye'ye gelmiş olacak (1 Mart 2025 tarihi itibariyle). Gazın güzergahı, Türkmenistan - İran ve Türkiye. Bilindiği gibi Türkiye ile Türkmenistan arasında 1999 yılında, 30 yıl süreli ve yıllık 16 milyar metreküp (m3) doğal gaz alım anlaşması imzalanmıştı. Ancak, anlaşma kapsamında ve aradan geçen uzun zaman rağmen iki ülke arasında doğal gaz akışı ya da alımı 'değişik gerekçelerle'' gerçekleştirilemedi.
Türkmen doğal gazının Türkiye'ye gelmesi çok önemli. Uzun yıllar sonra, bu gerçekleşmiş ve başarılmış oldu. Burada; gazın gelmesi kadar, bir diğer önemli konu (ve en az gazın gelmesi kadar önemli); ''İran'ın 'Türkmen doğal gazı geçişine ikna edilmesi ya da onay vermesi''. Çünkü, Türkiye'nin 1999 yılında imzaladığı anlaşmanın bugüne kadar yürürlüğe girmemesinin en önemli nedeni; İran'ın Türkmen doğal gazın geçişine izin vermemesiydi (yani, İran engeliydi). Son açıklamalar ve anlaşmalarla, anlaşılan o ki ''İran'' bu tavrını değiştirmiş oldu. Ayrıca, Türkmen gazının İran üzerinden swap yoluyla alınacağını da hatırlatmakta fayda var.
İran'ın Türkmen gazı geçişine engelinin en önemli nedeni ise, kendi doğal gaz tüketimi ve ihtiyacının karşılanması idi. İran, normal şartlarda zaten hemen hemen her ağır kış dönemlerinde Türkiye'ye verdiği doğalgazda kesinti yapıyor, mücbir sebep vb nedenlerle (Türkiye - İran Doğal Gaz Alım Anlaşması kapsamında). İran özellikle, Türkiye ve Türkmenistan sınırına yakın bölgelere gaz taşımada sorunlar yaşadığından, yüksek tüketim dönemlerinde yaşadığı sorunlar nedeniyle bugüne kadar; Türkmen doğal gazının Türkiye'ye geçişine sıcak bakmadı. Ve de izin vermeme yolunu seçti. Ancak, son anlaşma ile İran bu tavrını değiştirmiş oldu ve yaklaşık 30 yıldır süren engel kalkmış oldu. Böylece de, Türkmen doğal gazı Türkiye'ye gelmiş oldu.
Evet, Türkmen doğaz gazı Türkiye'ye gelecek. Enerji Bakanlığı açıklamalarına göre, ilk doğal gaz alımı (ithalatı) 1 Mart 2025. Ve 2025 yılı sonuna kadar toplam alınması hedeflenen gaz miktarı ise 1,3 milyar metreküp. Tabi, Türkiye'nin yıllık gaz tüketimlerinin 50-60 milyar metreküpler aralığında olduğu düşünülürse; rakam düşük gözükebilir. Ancak, burada önemli olan; Türkmen gazının Türkiye'ye ulaşması. Bu başarı sağlandı.
Bundan sonraki süreçte; Türkmenistan - İran - Türkiye arasında mevcut doğal gaz boru hatları kapasitelerinin artırılması, yeni boru hatlarının inşası ya da Hazar geçişli yeni doğal gaz boru hattı projelerinin geliştirilmesi vb ile; Türkmenistan'dan daha fazla doğal gazı alımı ve bu gazın Avrupa'ya taşınması söz konusu olacak. Ve de konu, yeni gündem maddelerinin ilk sıralarında yer alacak.
Evet; yaklaşık 30 yıldır konuşulan, anlaşmalar yapılan ve aradan geçen uzun zamana rağmen Türkiye'ye ulaşamayan Türkmen doğal gazı, artık Türkiye'de. Bu önemli bir gelişme ve önemli bir başarı.
Yorumlar
Kalan Karakter: