Avrupa, ilginç ve dikkat çekici bir kriz yaşıyor. Kriz, İspanya merkezli ve Avrupa’nın bazı ülkelerini etkileyen elektrik kesintileri. Krizi sürpriz kılan ise, elektrik kesintilerinin nedeni henüz tam olarak tespit edilememesi.
İspanya merkezli yaşanan ve halen kısmen devam eden elektrik kesintilerinin nedeni henüz açıklanmadı. Bir diğer ifadeyle kesintilerin nedeni henüz anlaşılamadı. Kesintilerle ilgili; siber saldırı, aşırı yüklenme, güneş-rüzgar gibi yenilenebilir enerji santrallerinin elektrik üretimdeki dengesizliği (ani üretim, ani üretim durması vb) nedenler ileri sürüldü.
Tabi burada, yenilenebilir enerji kaynaklı bir krizin yaşandığı netleşirse, ciddi ve beklenmeyen yeni bir krizin olduğunu ve olacağını söylemek abartı olmaz. Çünkü, böyle bir risk; hem yenilenebilir enerjinin geleceğini etkiler ve hem de yenilenebilir enerjiye bakışı değiştirebilir. Fakat, bunları söylemek şimdilik erken. Çünkü, öncelikle arızanın nedeninin kesin olarak açıklanması gerekiyor.
Arızanın nedeni net olarak açıklanmasa da, kesin olan bir şey var, O da, ‘’elektrik sektörü çok hızlı dijitalleşen bir sektör. Uzaktan kumandalı elektrik üretim santralleri, uzaktan arızalara müdahale, uzaktan sayaç okuma ve denetimler. Bu dijitalleşme ve yenilikler daha da artırılabilir. Hiç kuşkusuz bu kadar dijitalleşmeye karşın aynı ölçüde sistemi koruyucu önlemlerde alınıyor-geliştiriliyor. Ancak, dijital sistemlere uzaktan müdahalelerin kolay olması (siber saldırı vb) bir anda dev santralleri veya elektrik iletim dağıtım şebekelerini devre dışı bırakabiliyor veya bırakma riski taşıyor. Aynı şekilde, milyonlarca abonenin, küçük-büyük işletme ve sanayi tesislerinin devre dışı kalma riski söz konu.
Avrupa’da yaşanan son elektrik krizi göstermiştir ki; elektrik sektörü mutlaka ve mutlaka dijitalleşmeye paralel manuel sistemlerini de hazır halde tutmalı. Daha basit bir anlatımla, elektrik sektörü bir taraftan dijital gelişim sağlarken, diğer yandan da geleneksel çözüm sistemlerini hazır tutmalıdır (terk etmemelidir).
Bir diğer önemli konu ise, elektrik arz-talebi için bölgesel altyapılara önem verilmeli. Ve, bölgesel altyapılar geliştirilmelidir. Aksi halde Avrupa’nın elektik kesintisi yaşanırken Türkiye’de de elektriklerin kesilip-kesilmeyeceği endişeleri yaşamak zorunda kalınır. Çünkü, elektrik sistemleri artık entegre çalışıyor (ENTSO-E sistemi). Bu nedenledir ki, bölgesel kendine yeter enerji altyapıları oluşturulmalıdır.
Evet, Avrupa elektrik krizi ders olmalı. Ve Türkiye elektrik sistemi; bir yandan dijitalleşirken, diğer yandan ‘’müşteri hizmetlerinden elektrik üretimine kadar’’ geleneksel hizmetlerini de hazır halde tutmalıdır.
Aksi halde, gelecek dönemlerde benzer ve çok daha sık elektrik krizleri yaşanabilir. Çünkü, dünyada artık savaşlar bile dijital sistemler üzerinden yapılmaya başlandı. Elektrik sektörü bu saldırıların dışında kalamaz. Ve hatta, ilk sıralarda yer alma ihtimali çok yüksektir.
Bu nedenle elektrik sektörü, mutlaka ve mutlaka bu yeni duruma hazır olmalı-hazırlanmalı. Geleneksel hizmet ve altyapısını tamamen terk etmemelidir.
Yorumlar
Kalan Karakter: