'Rusya'dan yapılan AKARYAKIT ithalatı' sorusunu cevapladı!

RUSYA'DAN PETROL İTHALARI

- Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı (ETKB) Alparslan Bayraktar, TBMM'de (Türkiye Büyük Millet Meclisi) Zonguldak Milletvekili Deniz Yavuzyılmaz'ın ''2024-2025 yıllarında Rusya'dan ithal edilen akaryakıt miktarına ilişkin'' yazılı soru önergesini cevapladı. 

Enerji Bakanı Alparslan Bayraktar...

- 2024 yılı ve 2025 yılının ilk 7 ayında Rusya'dan benzin ithalatı yapılmamış olup, bu çerçevede Rusya'nın benzin ihracat yasağının Ülkemizi etkilemeyeceği ve benzin miktarında açık olmayacağı
değerlendirilmektedir.

- Küresel ölçekte gerçekleşmesi olası bir petrol krizi durumunda Uluslararası Enerji Ajansı (IEA) tarafından tüm üye ülkelerin katılımıyla hayata geçirilen acil durum eylem planları Ülkemiz adına 5015 sayılı Petrol Piyasası Kanunu'nun 16'ıncı maddesine göre Petrol Stok Komisyonu tarafından yürütülmektedir.

- 5015 Sayılı Petrol Piyasası Kanunu ulusal petrol arz güvenliğimizi sağlamak amacıyla rafineri, akaryakıt ve LPG dağıtıcısı lisansı sahiplerine bir önceki yıl ikmal ettikleri günlük ortalama ürün miktarının minimum 20 katı kadar zorunlu petrol stoku bulundurma yükümlülüğü getirilmiştir. Bu yükümlülük miktarı her yıl değişkenlik göstermekte olup, ülkemizin ihtiyacını karşılayacak düzeydedir.

- Bu kapsamda tutulan zorunlu petrol stokları Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu tarafından takip edilerek denetlenmekte ve olası petrol arz kesintilerinde Ulusal Petrol Stok Komisyonu kararı ile bu zorunlu petrol stokları piyasaya sürülebilmektedir.

- Akaryakıt fiyatlarıyla ilgili olarak; 5015 sayılı Petrol Piyasası Kanunu ile akaryakıt fiyatlarının
belirlenmesinde rafineri fiyatlarının endeksle oluşturulması, dağıtıcı ve nakliye paylarının tavanı gibi
fiyatların doğrudan veya dolaylı olarak kamu tarafından belirlenmesine ilişkin uygulamalar sona
erdirilmiş olup, akaryakıt fiyatları 01/01/2005 tarihinden itibaren en yakın erişilebilir uluslararası piyasa
oluşumu dikkate alınarak serbest piyasa koşullarında belirlenmektedir. Ayrıca Uluslararası ham petrol
fiyatının yanı sıra navlun bedeli, döviz kuru, ülkelerin mevzuatlarına göre belirledikleri gümrük vergileri
gibi diğer vergileme unsurları, tarafların özel hukuk hükümleri çerçevesinde aralarındaki anlaşmalar,
benzin ve motorin gibi ürünlerin kendi arz-talepleri ile belirli bir zamandaki dönemsel gelişmeler de
akaryakıt fiyatlarının oluşumuna etki edebilmektedir.

- Bununla birlikte mezkûr Kanunun 10'uncu maddesinde "... Ancak, petrol piyasasında faaliyetleri veya rekabeti engelleme, bozma veya kısıtlama amacını taşıyan veya bu etkiyi doğuran veya doğurabilecek nitelikte anlaşma veya eylemlerin piyasa düzenini bozucu etkiler oluşturması halinde, gerekli işlemlerin başlatılmasıyla birlikte, her seferinde iki ayı aşmamak üzere, faaliyetlerin her aşamasında, bölgesel veya ulusal düzeyde uygulanmak için taban ve/veya tavan fiyat tespitine ve gerekli tedbirlerin alınmasına Kurum yetkilidir." denilmektedir.

- 30 Aralık 2022 tarihli ve 32059 sayılı Resmi Gazete'de (2. Mükerrer) yayımlanan 29/12/2022 tarihli ve 11528 sayılı Akaryakıt Fiyatlarının Takibine İlişkin Kurul Kararı'nın 1'inci maddesi "Rafinerici lisansı
sahiplerinin akaryakıt satış fiyatının takibinde Platts European Market Scan'de CIF MED (Genova/Lavera) başlığı altında ABD Doları/ton cinsinden yayımlanan günlük fiyatların ortalamasının
Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası (TCMB) tarafından açıklanan döviz satış kuru üzerinden TL'ye
çevrilmiş olan tutarı (TL/ton) dikkate alınır. Bu tutarın TL/lt değerinin hesaplanmasında yoğunluk değeri
motorin için 0,845 ton/m³ ve benzin için 0,775 ton/m³ olarak dikkate alınır. Rafinerici lisansı sahipleri
tarafından belirlenecek ürün fiyatında ürünün uluslararası piyasadaki fiyatının TL cinsinden değerine
ilaveten ülke içi pazara sunumu kapsamında katlanılan maliyetler de dikkate alınır." hükmü kapsamında rafineri çıkış fiyatları takip edilmektedir. Bunun dışında Eşel Mobil gibi fiyat dalgalanmalarının vergi miktarında yapılan değişiklikler ile sönümlenmesini sağlayan uygulamalar konusunda ise Hazine ve Maliye Bakanlığı'ndan bilgi alınmasının uygun olacağı değerlendirilmektedir.

- Star Rafineri A.Ş. tarafından 2025 yılının ilk altı aylık döneminde benzin türleri üretimi yapılmamış olup, TÜPRAŞ'ta ise 2025 yılının ilk altı ayında yapılan toplam petrol ürünleri üretiminin yaklaşık %20,6'lık kısmı benzin türlerinden oluşmuştur.

- Bununla birlikte rafineriler piyasa ihtiyaçlarına göre ürettikleri petrol ürünlerinde değişiklik yapabilme kabiliyetine sahip olup, piyasa koşullarına (mevsimselliğe göre değişen petrol ürünleri talebi, petrol fiyatlarına vb.) bağlı olarak üretim optimizasyonu yapmaktadırlar.

• Türkiye, petrol ihtiyacının önemli bir bölümünü Rusya'dan ithalat yaparak karşılıyor.
• Akaryakıt fiyatları: Akaryakıt fiyatları ise, ''01/01/2005 tarihinden itibaren en yakın erişilebilir uluslararası piyasa oluşumu dikkate alınarak serbest piyasa koşullarında belirlenmektedir. Ayrıca Uluslararası ham petrol fiyatının yanı sıra navlun bedeli, döviz kuru, ülkelerin mevzuatlarına göre belirledikleri gümrük vergileri gibi diğer vergileme unsurları, tarafların özel hukuk hükümleri çerçevesinde aralarındaki anlaşmalar, benzin ve motorin gibi ürünlerin kendi arz-talepleri ile belirli bir zamandaki dönemsel gelişmeler deakaryakıt fiyatlarının oluşumuna etki edebilmektedir''

petrol piyasası - enerji ekonomisi