Grossi
Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (UAEA) Başkanı
Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (UAEA), bu sabah erken saatlerde İsrail'in İran İslam Cumhuriyeti'ndeki nükleer tesislere saldırıları da içeren askeri operasyon başlattığı bilgisini aldı.
İran nükleer tesisleri
UAEA: ''Bu sabah (14.06.2025) IAEA Yönetim Kurulu'na bildirdiğim üzere, ilgili nükleer tesislerin durumunu tespit etmek ve nükleer güvenlik ve emniyet üzerindeki daha geniş kapsamlı etkileri değerlendirmek amacıyla İran Nükleer Düzenleme Kurumu ile sürekli temas halindeyiz.
İran, bugünkü saldırılarda şu anda yalnızca Natanz Yakıt Zenginleştirme Tesisi sahasının saldırıya uğradığını doğruladı. Bu tesis Yakıt Zenginleştirme Tesisi ve Pilot Yakıt Zenginleştirme Tesisi'ni içeriyor.
Natanz'da İran'ın yüzde 60'a kadar U-235 zenginleştirilmiş uranyum ürettiği Pilot Yakıt Zenginleştirme Tesisi'nin yer üstü kısmı imha edildi.
- Tesisin elektrik altyapısı (alt istasyon, ana elektrik güç besleme binası, acil güç beslemesi ve yedek jeneratörler) tahrip olmuştur.
Pilot Yakıt Zenginleştirme Tesisi
Pilot Yakıt Zenginleştirme Tesisi'nin bir kısmını ve ana Yakıt Zenginleştirme Tesisi'ni içeren yeraltı kademeli salonda fiziksel bir saldırıya dair bir belirti yoktur. Ancak kademeli salondaki güç kaybı oradaki santrifüjlere zarar vermiş olabilir.
Natanz sahasının dışındaki radyoaktivite seviyesi değişmeden normal seviyelerde kalmış olup, bu durum bu olayın nüfusa veya çevreye herhangi bir dış radyolojik etki yaratmadığını göstermektedir.
Ancak etkiler nedeniyle Natanz'daki tesislerin içinde radyolojik ve kimyasal kirlenme vardır. Tesisin içinde bulunan radyasyon türü, öncelikle alfa parçacıkları, uygun radyasyon koruma önlemleriyle yönetilebilir.
Şu anda İranlı yetkililer bize diğer tesislere, Fordow Yakıt Zenginleştirme Tesisi'ne ve yakıt plakası üretim tesisi, yakıt üretim tesisi, uranyum dönüştürme tesisi ve zenginleştirilmiş UO2 toz tesisinin bulunduğu Esfahan sahasına yapılan saldırılar hakkında bilgi veriyor. Ancak, başlangıçta askeri operasyonun bir parçası olmayan bu tesislerin etrafında da askeri faaliyetin gerçekleştiğini gösteren bilgiler dışında şu anda yeterli bilgiye sahip olmadığımızı bildirmeliyim.
Tüm bu gelişmeler derinden endişe verici. Nükleer tesislere, bağlam veya koşullar ne olursa olsun asla saldırılmaması gerektiğini defalarca belirttim, çünkü bu hem insanlara hem de çevreye zarar verebilir. Bu tür saldırıların nükleer güvenlik, emniyet ve koruma önlemleri ile bölgesel ve uluslararası barış ve güvenlik açısından ciddi etkileri vardır.
Bu bağlamda, IAEA, nükleer tesislere yönelik askeri saldırılar konusundaki çok sayıda Genel Konferans kararını, özellikle GC(XXIX)/RES/444 ve GC(XXXIV)/RES/533'ü hatırlatmaktadır. Bu kararlar, diğerlerinin yanı sıra, "barışçıl amaçlarla nükleer tesislere yönelik her türlü silahlı saldırı ve tehdidin, Birleşmiş Milletler Şartı, uluslararası hukuk ve Ajansın Tüzüğü ilkelerinin ihlalini oluşturduğunu" belirtmektedir.
Ayrıca, IAEA, GC(XXXIV)/RES/533'te belirtildiği gibi, "nükleer tesislere yönelik silahlı saldırıların, saldırıya uğrayan devletin sınırları içinde ve ötesinde ciddi sonuçlara yol açabilecek radyoaktif salınımlara neden olabileceğini" sürekli olarak vurgulamıştır.
Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı Genel Müdürü olarak ve IAEA Tüzüğü uyarınca IAEA'nın hedeflerine uygun olarak, tüm tarafları daha fazla tırmanıştan kaçınmak için azami itidali uygulamaya çağırıyorum. Nükleer tesislerin güvenliğini ve emniyetini tehlikeye atan herhangi bir askeri eylemin İran halkı, bölge ve ötesinde ciddi sonuçlar doğurma riski taşıdığını yineliyorum.
Sayın Genel Sekreter Yardımcısı, dün IAEA Yönetim Kurulu'nun İran'ın güvenlik yükümlülükleri konusunda önemli bir karar aldığını hatırlattı. Buna ek olarak, Yönetim Kurulu kararı İran nükleer programının ortaya koyduğu sorunlara diplomatik bir çözüm için desteğini vurguladı.
IAEA durumu yakından izlemeye devam ediyor. Olay ve Acil Durum Merkezimiz (IEC), saldırının başlangıcından itibaren İranlı yetkililerle sürekli temas halinde oldu, tesislerin durumunu düzenli olarak teyit etti ve önümüzdeki günlerde de bunu yapmaya devam edecek. Ayrıca, önümüzdeki birkaç gün boyunca durumu yakından izlemek için birkaç kıdemli personel üyesinden oluşan bir görev gücü kurduk ve bu ekip, BM Güvenlik Konseyi'nin emrinde 7/24 hazır bulunacak.
IAEA teknik yardım sağlamaya hazırdır ve her koşulda nükleer güvenlik, emniyet ve koruma yetkisine bağlı kalmaya devam etmektedir. Ajans yetkisine uygun olarak nükleer tesislerin korunmasını ve nükleer teknolojinin barışçıl kullanımını sağlamaya yardımcı olmak için tüm ilgili taraflarla etkileşime girmeye hazırım; buna, nükleer tesislerin tam olarak korunmasını ve yalnızca barışçıl amaçlar için kullanılmaya devam etmesini sağlamak için gereken her yerde Ajans nükleer güvenlik ve emniyet uzmanlarını (İran'daki koruma müfettişlerimize ek olarak) konuşlandırmak da dahildir.
Bugün Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı Yönetim Kurulu'na bildirdiğim üzere, İran'daki durumu değerlendirmek ve güvenliği, emniyeti ve nükleer silahların yayılmasının önlenmesini sağlamak amacıyla en kısa sürede seyahat etmeye hazır olduğumu ilgili makamlara ilettim.
- İran ve İsrail'deki müfettişlerimizle de iletişim halindeyim. Personelimizin güvenliği en önemli konudur. Zarar görmemelerini sağlamak için gerekli tüm önlemler alınmaktadır.
Mevcut askeri eylemlere ve artan gerginliğe rağmen, İran, İsrail, tüm bölge ve uluslararası toplum için ileriye doğru sürdürülebilir tek yolun, barışı, istikrarı ve iş birliğini güvence altına alacak diyalog ve diplomasiye dayalı bir yol olduğu açıktır.
Nükleer enerjinin barışçıl amaçlarla kullanılmasını denetlemekle görevli uluslararası teknik kuruluş olan Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı, özellikle günümüzde, diyalog için eşsiz ve hayati bir forum olmaya devam ediyor.
Uluslararası Atom Enerji Ajansı, Tüzüğü ve uzun süredir devam eden yetkisi uyarınca, gerçeklerin söylem yerine geçerli olduğu ve angajmanın tırmanışın yerini alabileceği bir çerçeve ve doğal platform sunmaktadır.
Ajansın, İran'daki nükleer meselelerin şeffaflığını, emniyetini, güvenliğini ve barışçıl çözümünü teşvik eden teknik görüşmeleri kolaylaştırmaya ve çabaları desteklemeye hazır olduğunu bir kez daha teyit ediyorum (Kaynak: IAEA).''
nükleer santraller - enerji ekonomisi
