Dikey Gaz Koridoru (Vertical Gas Corridor)
- Gokhan YARDIM
- BOTAŞ Eski Genel Müdürü - ADG Anadolu Doğal Gaz Danışmanlık Ltd. şirketi Yönetici
Giriş
29 Mayıs 2025 tarihinde Yunanistan ve Bulgaristan enerji bakanları, Sidirokastro-Kresna doğal gaz boru hattının inşaatına resmi olarak başladı. Bu hat, Güneydoğu Avrupa’da enerji arz güvenliğini artırmayı hedefleyen Vertical Gas Corridor (Dikey Gaz Koridoru) adlı daha geniş bir projenin temel bileşenidir.
Proje Tanımı ve Güzergah
Vertical Corridor, bir tek boru hattı değil; Yunanistan’dan başlayarak Bulgaristan, Romanya, Macaristan, Slovakya, Moldova ve Ukrayna’ya kadar uzanan çok uluslu, çok yönlü bir gaz iletim altyapısı ağıdır. Başlıca güzergâh şu şekildedir: - Revithoussa LNG Terminali (Yunanistan) - Alexandroupolis FSRU (Yunanistan) - Sidirokastro (Yunanistan-Bulgaristan sınırı) - Kresna (Bulgaristan) - Romanya, Macaristan, Slovakya, Moldova ve Ukrayna’ya uzanan ters akışlı Trans-Balkan hattı
- Yunanistan’ın Kapasitesi Yeterli mi?
- Yunanistan’ın LNG terminalleri toplamda 12.5 bcm/yıl kapasiteye ulaşmış durumdadır:
Ancak, ülkenin yıllık iç tüketimi (~4-5 bcm) düşüldüğünde ihracat potansiyeli pratikte ~7-8 bcm/yıl civarındadır. Bu da yalnızca Balkanlar ve Moldova gibi küçük tüketici ülkeler için anlamlı bir katkı sağlar.
Jeopolitik Rekabet: Türkiye’ye Alternatif mi?
Proje, AB’nin 2027’ye kadar Rus gazını aşamalı olarak sonlandırma stratejisine doğrudan yanıt niteliğindedir. Türkiye ise bugüne dek TurkStream, TANAP ve LNG altyapısı ile bölgedeki önemli gaz tedarikçilerinden biri konumundadır. Vertical Corridor bu bağlamda Türkiye’ye politik ve ticari bir alternatif olarak kurgulanmaktadır. Ancak Türkiye’nin çeşitli kaynaklara erişimi (Rusya, Azerbaycan, İran, yerli Sakarya gazı) ve daha büyük ihracat kapasitesi, onu hâlâ bölgenin ana enerji oyuncularından biri olarak korumaktadır. Kaldı ki Türkiye İran üzerinden Türkmenistan gazını almaya başlamış, Kalkınma yolu projesine paralel boru hattı ile Irak doğalgazına bağlantı yapabilecek bir alternatif geliştirmiş, Kilis- Halep bağlantısı ile Arap Gaz boru hattı ile bağlanabilme ve başka kaynaklardan doğalgaz temin etme imkanını geliştirmiştir
Vertical Gas Corridor, gerçekçi ve ilerleyen bir projedir. Bölgesel işbirliğini güçlendirmekte ve LNG kaynaklı arz çeşitliliğini desteklemektedir. Ancak Yunanistan'ın ihracat kapasitesinin sınırlı oluşu, projeyi tam teşekküllü bir enerji alternatifi değil, tamamlayıcı bir güvenlik mekanizması haline getirmektedir. Bölgede Türkiye güçlü doğalgaz alt yapısı, en büyük tüketim ülkesi, komşu ülkelerle bağlantıları ve potansiyeli, zengin doğalgaz üretim kapasitesi ve rezervi, yeşil hidrojenle destekleme potansiyeli i le bölgenin bir oyuncusu olarak önemini korumakta ve AB’ye doğalgaz tedariğinde enerji ortağı olarak öne çıkmaktadır.
- Faydalanılan Kaynaklar:
- 1. Avrupa Komisyonu (2025). 'Rus Gazını 2027'ye Kadar Aşamalı Olarak Kaldırma Planı'. 2. ICGB AD (2023). 'Yunanistan-Bulgaristan Bağlantı Noktası İşletmeye Alma Güncellemesi'. 3. DESFA – Hellenic Gaz İletim Sistemi Operatörü (2024-2025) resmi açıklamaları. 4. Transgaz, Bulgartransgaz, FGSZ, GTSOU – Bölgesel TSO iş birliği güncellemeleri (2024–2025). 5. Hellenic Petroleum Energy Haftalık Raporu, No. 455, 30 Mayıs 2025. 6. BOTAŞ resmi yayınları ve stratejik doğal gaz altyapı haritaları (2023–2025). 7. ENTSOG İletim Kapasitesi Haritaları ve Ters Akış Projeleri (2024). 8. 8. Türkiye Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı – Doğal Gaz Altyapı Strateji Belgeleri (Bu Makalenin hazırlanmasında Yapay Zeka kullanılmıştır.).
doğal gaz boru hatları - enerji ekonomisi
