Tüpraş - Ticari sır!
Rekabet Kurumu (RK), ''Akaryakıt Sektör İncelemesi Raporu'nu'' yayınladı. Rapor; akaryakıt (petrol) sektörünü, petrol ithalatından akaryakıt bayi fiyatlarının belirlenmesine kadar A'dan Z'ye masaya yatırdı. İşte rapordan bazı önemli başlıklar.
Rekabet Kurumu (RK), ''Akaryakıt Sektör İncelemesi Raporu'nu'' yayınladı. Rapor; akaryakıt -petrol sektörünü, petrol ithalatnın akaryakıt bayi fiyatlarının belirlenmesine kadar A'dan Z'ye masaya yatırdı. İşte rapordan ayrıntılar...
ayrıntılar...
Rekabet Kurumu'nun (RK) Akaryakıt Sektör İncelemesi Raporu'nda (Mart 2024)''Genel İtibarıyla Ürün Fiyatlarına ve Rafineri Fiyatlandırmasına İlişkin Olarak'' başlıklı bölümde, akaryakıt ve petrol fiyatlarıyla ilgili aşağıdaki tespitlere yer verildi:
●Ham petrol ve petrol ürünlerinin fiyatlarının uluslararası dinamiklere göre belirlendiği ve bunların piyasalarda ABD Doları üzerinden işlem gördüğü, yurt içi ürün fiyatlarının ham petrole göre değil her ürünün Akdeniz piyasasındaki fiyatına göre hareket ettiği, ●EPDK’ye bildirilen bir metodoloji olmasaydı ve fiyatlandırma konusunda rafineriler serbest olsaydı dahi maliyetlere göre fiyat açıklamanın yine mümkün olamayacağı, nitekim dünya genelinde petrol ürünleri fiyatlarının belirlenmesinde kullanılan uluslararası emtia fiyatlarına ve döviz kuruna endeksli olarak fiyat belirlenmeye devam edileceği,
●Ülkemizde akaryakıt fiyatlarının ilgili kurum ve kuruluşlarla mutabık kalınarak belirlendiği, (…TİCARİ SIR…), yurt içi piyasa fiyatının ithal parite fiyatlarının çok altında oluştuğu, oysa fiyatların alternatif ikmal kaynağı olan ithalat maliyetinin altına düşmemesi gerektiği, aksi durumda ülkemizde akaryakıt tedarikinde sıkıntı doğabileceği, ●Fiyatın ticari strateji açısından gizli bilgi niteliğinde olduğu gerekçesiyle rafineri satış fiyatlarının 2011 yılı Kasım ayı itibarıyla internet sitesi üzerinden yayınlanmasına son verildiği ve müşterilerle paylaşılması yoluna gidildiği, ayrıca diğer ülkelerde de rafine satış fiyatlarının kamuoyuna açıklanmadığı,
●Günlük fiyat açıklanması ve uygulanması yönteminin önceki yıllarda da gündeme geldiği, bunun uygulanmasının mümkün olduğu ve bu uygulamanın dünya fiyatlarının daha yakından takip edilmesini sağlayacağı153 ,
Rapordan... Ticari sır başlıkları...
- Rekabet Kurumu (RK) sorularına Tüpraş'ın ''TİCARİ SIR'' cevabı verdiği bazı soru ve konu başlıkları....
Ham Petrol Tedarikine ve Fiyatına İlişkin Olarak;
TÜPRAŞ’ın alımlarına ilişkin olarak iki farklı yöntem kullanıldığı; yılın başında yapılan planlamalar çerçevesinde (…), (…), (…) ve (…) gibi ülkelerden uzun süreli sözleşmeler vasıtasıyla ham petrol tedarik edildiği, ikinci yöntemin ise spot alımlar olduğu ve ürün baz fiyatı olarak Brent tipi ham petrolün kullanıldığı, bunun üzerinden uygulanacak indirim veya primin ham petrolden çıkacak olan ürünlerin oranlarına ve ilgili dönemdeki çapraz fiyat ilişkisine bağlı olduğu, dolayısıyla dinamik bir fiyatlamanın gerçekleştiği,
Ulusal petrol şirketleri ile yapılan anlaşmalar kapsamında ham petrol ikmalinin genellikle (…TİCARİ SIR…), spot ikmallerde ise (…TİCARİ SIR…),
Teşebbüsten edinilen bilgilerden, anılan yılda ham petrol ithal edilen ülkelerin payının (…TİCARİ SIR…) şeklinde olduğu görülmektedir.
Ülkemizde akaryakıt fiyatlarının ilgili kurum ve kuruluşlarla mutabık kalınarak belirlendiği, (…TİCARİ SIR…), yurt içi piyasa fiyatının ithal parite fiyatlarının çok altında oluştuğu, oysa fiyatların alternatif ikmal kaynağı olan ithalat maliyetinin altına düşmemesi gerektiği, aksi durumda ülkemizde akaryakıt tedarikinde sıkıntı doğabileceği,
Günlük fiyat açıklanması ve uygulanması yönteminin önceki yıllarda da gündeme geldiği, bunun uygulanmasının mümkün olduğu ve bu uygulamanın dünya fiyatlarının daha yakından takip edilmesini sağlayacağı153 , 153 (…TİCARİ SIR…)
0: 2001-2022 Yılları Arasında TÜPRAŞ Tarafından Yapılan Yatırımların Tutarı (Milyon ABD Doları) (…..TİCARİ SIR..…)
Son olarak özelleştirme öncesi ve sonrası döneme ilişkin olarak TÜPRAŞ’ın kâr marjının incelenmesi amacıyla brüt kâr marjı, faaliyet kâr marjı ve net kâr marjına aşağıdaki grafikte yer verilmektedir: Grafik 44: 2000-2022 Yılları Arasında TÜPRAŞ (VUK Esaslarına Göre) Brüt-Faaliyet-Net Kâr Marjları (%) (…..TİCARİ SIR..…)
Sektör incelemesi sürecinde TÜPRAŞ özelleştirmesine ilişkin olarak paydaşların bir kısmına168, özelleştirme sonrasında pazarının yapısında ve temelde fiyatlandırmada bir değişiklik olup olmadığına yönelik soru yöneltilmiştir. (… TİCARİ SIR…)...
- ''Rekabetçi bir fiyatlandırmaya zorlayan bir yapı yok...''
- ''13 yıldır tekel olan...''
Rekabet Kurumu ''Genel Değerlendirme' 'başlığı ile sektörle ilgili yaptığı değerlendirme şöyle...
''Genel Değerlendirme Serbest piyasa, fiyat regülasyonu ve rekabet hukuku uygulamaları kavramları çerçevesince yapılacak değerlendirmede ilk olarak serbest piyasa modeli içinde fiyatların serbestçe ve teşebbüslerin bağımsız ticari kararları çerçevesinde belirlenmesinin esas olduğu vurgulanmalıdır. Bununla birlikte, Türkiye akaryakıt piyasasının rekabetçi bir yapıya kavuşturulamamış olması göz ardı edilemeyecektir. Özelleştirmeden sonra yaklaşık 13 yıl TÜPRAŞ’ın tekelinde olan, mevcut durumda iki oyunculu ve oyuncuların arasındaki rekabetin sınırlı kaldığı tespitine varılan rafineri seviyesi, uzun yıllardır değişmeyen yoğunlaşmış yapısı ile pazarın sair tüm özellikleri dikkate alındığında etkin rekabetçi bir yapının olmadığı değerlendirilen dağıtım pazarı ve bünyesinde çok sayıda oyuncu barındırsa da üst kademelerdeki rekabet eksikliğinin yansımalarının hissedildiği perakende pazarı birlikte değerlendirildiğinde rekabetçi bir fiyatlandırmaya zorlayan bir yapının varlığından söz etmenin zor olduğu düşünülmektedir. Genel itibarıyla, EPDK’nin ürünün herhangi bir aşamasındaki fiyatlandırmasına ilişkin aldığı kararların piyasada doğurduğu etkilerin EPDK tarafından yürütülecek etki analizi kapsamında değerlendirilmesinin ve elde edilecek sonucun düzenleme ve uygulamalarda yol gösterici olmasının fayda sağlayacağı, ayrıca işbu Rapor kapsamında getirilen önerilerin hayata geçirilmesinin kalıcı rekabetin tesisi için önem arz ettiği düşünülmektedir.''
(akaryakıt - petrol raporları)