Petrol fiyatları düşerken akaryakıt niye ucuzlamıyor? Akaryakıt fiyatları nasıl belirleniyor?

petro ve akaryakıt fiyatları

Ham petrol fiyatları, düşüş yönünde seyretmeye devam ediyor. Halen 1 varil brent türü ham petrol uluslararası petrol piyasalarında 74,34 dolar rakamlarından işlem görüyor.

ayrıntılar...

petrol ve akaryakıt fiyatları

petrol fiyatları: Ham petrol fiyatları, düşüş yönünde seyretmeye devam ediyor. Halen 1 varil brent türü ham petrol uluslararası petrol piyasalarında 74,34 dolar rakamlarından işlem görüyor. Petrol fiyatlarındaki düşüş, benzin ve motoroin türü akaryakıt ürünlerne indirim olarak yansıyor. Ancak, zaman zaman ham petrol fiyatları düşse bile, benzin ve motorine bu düşüş indiri olarak yansımaya biliyor. Nedeni ise, akaryakıt fiyatları için uygulanan fiyat formülü.

Petrol fiyatları düşerken akaryakıt fiyatları niye düşmüyor?

Akaryakıt (benzin, motorin) fiyatları nasıl belirleniyor?
(Kaynak: EPDK)

Akaryakıt fiyatlarının belirlenmesi 3 bileşenden oluşur:
1 - Uluslarası piyasalarda oluşan piyasa ürün fiyatı.

2- Rafineri dağıtıcı bayi marji.

3 - KDV+ÖTV toplamı vergi.
- Akaryakıt ürün fiyatları, uluslarası piyasalarda oluşmakta olup, tatil günleri hariç sürekli fiyatlar değişiyor.
- 'Yurtiçi piyasa için bir diğer etken, dolar kurudur. Ürün fiyatında yaşanan bir düşüş, eğer dolar kurunda yaşanan bir artışa oranla daha düşük kalırsa, yurt içi fiyatlar artabilmektedir.'
- Akaryakıt fiyatlarında bir diğer etken dolar kurudur. 'Ürün fiyatındaki düşüş, dolar kurundaki artış' durumunda, yurtiçi fiyatlar artabiliyor. Ayrıca ürün fiyatları üzerine rafinerici, dağıtıcı ve bayi kar marjı ekleniyor.
- Rafineri marjı sıklıkla değişmesine karşın, dağıtıcı -bayi marjı daha stabil hareket ediyor.
- Vergileri, Hazine ve Maliye Yönetimi belirliyor.

Akaryakıt yurtiçi fiyatlar, kanun gereği en yakın uluslararası erişebilir piyasa yani serbest piyasa koşullarına göre oluşur. Şirketler, serbest rekabette faaliyet gösterir. EPDK, 'Zam ya da indirim' şeklinde fiyatları belirlemiyor. Ancak, EPDK, kanun gereği fiyatları yakından izliyor. Ve gerektiğinde akaryakıt fiyatlarına 2 aylık Tavan Fiyat Uygulayabiliyor.

Akaryakıt fiyat formülü tanımları

1- Ürün Fiyatı: Ürün Fiyatları Platts European Market Scan da CIF MED (Genova/Lavera) $/TON olarak yayımlanmaktadır.

''Ürün fiyatları ham petrol fiyatlarından farklı hareket edebiliyor''

Uluslararası piyasalarda ürün fiyatları ham petrol fiyatlarından farklı yönde hareket edebildiği için (örneğin ham petrol fiyatları azalırken benzin fiyatlarının artması vb.) ürün fiyatlarının direk olarak ham petrol fiyatlarıyla ilişkilendirilmesi yanıltıcı olabilmektedir

Platts European Market Scan da CIF MED (Genova/Lavera) başlığı altında K. Benzin 95 Oktan ve motorin için yayımlanan günlük fiyatların ortalamasının, TCMB tarafından belirlenen gösterge niteliğindeki ABD doları döviz satış kuru ve ürünün yoğunluğu ile çarpılması ile bulunan fiyattır. Uluslararası piyasalarda ürün fiyatları ham petrol fiyatlarından farklı yönde hareket edebildiği için (örneğin ham petrol fiyatları azalırken benzin fiyatlarının artması vb.) ürün fiyatlarının direk olarak ham petrol fiyatlarıyla ilişkilendirilmesi yanıltıcı olabilmektedir.

2. Toptancı Marjı: Rafinerici veya dağıtıcılar tarafından ürün fiyatı üzerine eklenen marjdır.

3. Gelir Payı: Ulusal petrol stokunun tamamlayıcı kısmının tutulabilmesi için tüketici fiyatlarına ilave edilen rakamlardır. Benzin türleri ve motorin türleri için 2025 yılı gelir payı 0,03640 TL/lt olarak belirlenmiştir.

4. Dağıtıcı ve Bayi Marjı Toplamı: Ürünlerin temin edilmesinden (Rafineriden, ithalat yoluyla veya diğer dağıtıcılardan) son kullanıcıya ulaştırılmasına kadar maliyetleri içeren marjdır.

5. Toplam Vergi: Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından belirlenen Özel Tüketim Vergisi (ÖTV) ve Katma Değer Vergisinin (KDV) toplamıdır.

Benzin ve motorinden alınan vergiler
(Akaryakıttan alınan ÖTV ve KDV tutarları)

*4760 Sayılı Özel Tüketim Vergisi Kanununa Ekli (I) Sayılı Listede Yer Alan Mallara İlişkin Özel Tüketim Vergisi Tutarlarının Yeniden Belirlenmesi Hakkında Karar (Karar Sayısı: 9380) 31/12/2024 tarihli ve 32769 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.

Kaynak: EPDK Petrol Ve LPG Piyasası Fiyatlandırma Raporu Ocak 2025

(petrol ve akaryakıt fiyatları - enerji ekonomisi)