Enerji Sözlüğü...Sponsorluk ve reklam işbirliği için [email protected] ile iletişime geçebilirsiniz.
- Enerji Terimleri Sözlüğü kısaltılmış halidir.
- Enerji Sözlüğü tam metni ile ilgili,
A
Akaryakıt: Benzin türleri, nafta (hammadde, solvent nafta hariç), gazyağı, jet yakıtı, motorin türleri, fuel-oilAkım: Hava, su vb. akışkan maddelerin veya elektrik yüklerinin belli bir yönde akışı, yer değiştirmesi, cereyan. (TDK)Aktif enerji: Aktif gücün zamanla çarpımından elde edilen ve kWh birimi ile ölçülen enerji. (e)Alçak gerilim (AG): Etkin değeri 1000 volt ya da 1000 voltun altında olan fazlar arası gerilim. (e)Amper: Elektrik akımında şiddet birimi. (TDK)Ana bara: Fiderlerin kendi kesicisi ve ayırıcıları ile bağlı olduğu bara. (e)
B
Bara: Aynı gerilimdeki elektrik enerjisinin toplandığı ve dağıtıldığı düzenek. (e)Bayi: Bayilik faaliyeti için gerekli donanıma sahip gerçek ve tüzel kişiler (a)Bayilik: Karşılıklı yükümlülüklerin ekinde fizibilite olan bir sözleşmeye bağlanarak akaryakıt dağıtım şirketleri tarafından gerçek ve tüzel kişilere akaryakıtın kullanıcılara ikmali yetkisi verilmesi işlemi. (a)
C
Cep santrali: Kojenerasyon sistemi. (MTA)Cereyan: Akım (Elektrik cereyanı). (TDK)
Ç
Çalışma gazı: Çalışma Gazı, Yastık Gazından ayrı olarak, yılın belirli dönemlerinde yer altı gaz deposuna enjekte edilerek gaz. (d)Çaprazlama: İletim hattının faz empedanslarının dengelenebilmesi için iletkenlerin, hattın uzunluğunun yaklaşık 1/3 ve 2/3 oranındaki noktalarında birbirleri ile yer değiştirmesi. (e)Çevresel etki değerlendirmesi (ÇED): Gerçekleştirilmesi planlanan projelerin çevreye olabilecek olumlu ve olumsuz etkilerinin belirlenmesinde, olumsuz yöndeki etkilerin önlenmesi ya da çevreye zarar vermeyecek ölçüde en aza indirilmesi için alınacak önlemlerin, seçilen yer ile teknoloji alternatiflerinin belirlenerek değerlendirilmesinde ve projelerin uygulanmasının izlenmesi ve kontrolünde sürdürülecek çalışmalar. D
Dağıtıcı: Akaryakıt dağıtım yetkisi olan ve lisansına işlenmesi halinde depolama, taşıma, ihrakiye ve madeni yağ üretimi işlemleri yapabilen sermaye şirketi. (a)Dağıtıcı: LPG dağıtım yetkisi olan ve lisanslarına işlenmesi halinde depolama, dolum, taşıma işlemleri yapabilen sermaye şirketi. (L)Depolama: Piyasa faaliyetinde bulunanların, rafinericilerin veya kullanıcıların stok ihtiyaçlarını karşılamak üzere kendilerine ait veya yapılan sözleşmeler gereği kullanım hakkına sahip bulundukları ve LPGnin teknik düzenlemelere uygun olarak depolanmasını sağlayan tesisler ile buralarda yürütülen iş ve işlemler. (L)
E
Elektrik Çarpması: Canlının akım geçen tele dokunması sonucunda şiddetle sarsılması. (TDK)Elektrik: Maddenin elektron, pozitron, proton vb. parçacıklarının hareketleriyle ortaya çıkan enerji türü. (TDK).Elektrikli araç: Hareket etmesinde tek başına veya destekleyici olarak elektrikli motor kullanılan ve elektrik enerjisiyle haricen şarj edilebilen motorlu karayolu taşıtı. (ea)Enerji verimliliği: Enerji verimliliği (Enerji tasarrufu), tüketilen enerji miktarının, üretimdeki miktar ve kaliteyi düşürmeden, ekonomik kalkınmayı ve sosyal refahı engellemeden en aza indirilmesi. (e)
F
Fatura: Dağıtım şirketi tarafından 213 sayılı Vergi Usul Kanununa ve diğer ilgili mevzuata uygun olarak ilgili belediye veya il özel idareleri adına düzenlenerek onaylı bir sureti ilgili belediyeye veya il özel idaresine verilen, Bakanlık bütçesine konulacak ödenekten ve ilgili belediyeler ile il özel idarelerinin genel bütçe vergi gelirleri payından karşılanacak genel aydınlatma elektrik tüketim bedelini gösteren belge. (e)FSRU: FSRU; İngilizce Floating Storage and Regasification Unit ifadesinin kısaltılmış hali olup, LNG formundaki gazın depolandığı ve gazlaştırılarak iletim şebekesine aktarıldığı gemi tipi. (d)
G - Ğ
Gaz hidrat: Deniz tabanında yer alan su buzunda hapsedilmiş doğal gaz. (p)Güneş enerjisi: Güneş enerjisi, güneşin çekirdeğinde yer alan füzyon süreci ile (hidrojen gazının helyuma dönüşmesi) açığa çıkan ışıma enerjisidir. (e)
H
H2NG: Hidrojen ve doğalgazdan oluşan yakıt karışım. (h)H2NGli esnek yakıtlı araç: Hidrojen ile doğalgaz/biyometanın farklı karışımlarıyla çalışabilen esnek yakıtlı araç. (h)Halka açık şarj istasyonu: Tüm kullanıcıların fiziki erişimine açık şarj istasyonu. (ea)Hat: Elektrik enerjisi taşıyan iletkenlerden oluşan tesisler.(e)Hava hattı çeşitleri -Büyük aralıklı hatlar: Birbirini izleyen iki direk arasındaki açıklık, çıplak iletkenler için 50 myi, yalıtılmış iletkenler için 60 myi aşan hatlar. (e)
I
IEC standardı: Uluslararası Elektroteknik Komisyonunun yayınladığı teknik spesifikasyon ve standartlar.(e)IEC: Uluslararası Elektroteknik Komisyonu. (e)Isıtıcı: Bir nesnenin, genellikle bir akışkanın sıcaklığını, kullanmadan önce arttırmaya yarayan alet. (TDK)
İ
İhrakiye : Ülkenin karasuları ve/veya karasuları bitişiğinde deniz vasıtalarına veya hava meydanlarında yerli ve yabancı uçaklara vergili veya vergisiz sağlanan akaryakıtı ve madeni yağ. (a)İhrakiye teslim şirketi ve bayii: Yurt içinden veya yurt dışından temin ettiği ihrakiyeyi deniz ve hava taşıtlarına ikmal eden lisanslı sermaye şirketini ve lisanslı bayiler. (a)İşlemeci: Lisansı gereği işleme faaliyetini yapma hakkı verilmiş sermaye şirketi. (a)İşletme elemanı: Elektrik enerji tesislerini oluşturan generatör, motor, kesici, ayırıcı, anahtarlama (bağlama) hücresi vb. cihazlar. (e)
J
Jeneratör: Mekanik enerjiyi elektrik enerjisine dönüştüren elektromekanik ekipman. (e)Jeotermal enerji: Jeotermal enerji, yerkabuğunun çeşitli derinliklerinde birikmiş ısı ve basıncın oluşturduğu sıcaklıkların; bölgesel atmosferik ortalama sıcaklığın üzerinde olan ve çevresindeki yeraltı ve yerüstü sularına göre daha fazla çözülmüş mineraller, çeşitli tuzlar ve gazlar içerebilen sıcak su, buhar ve gazlar ile yüzeye taşınan ısı enerjisidir. (e)
K
Kablo Şebekeleri - İki taraftan beslenen kablo şebekeleri: Bir indirici merkezin bir başka indirici merkezde nihayetlenen ve çoğunlukla bir noktada açık işletilen kablo şebekeler. (e)Kablo Şebekeleri - Ring kablo şebekeleri: Bir indirici merkezin diğer barasında nihayetlenen ve çoğunlukla bir noktada açık işletilen kablo şebekeleri. (e)Kutup kayması: Ünitede faz açı dengesinin bozulması.(e)Küçük santral: Toplam kurulu gücü 10 MW ve altında olan üretim tesisi.(e)
L
Lisans: Kanuna göre gerçek ve tüzel kişilere (tüplü LPG bayileri hariç) piyasada faaliyet gösterebilmeleri için Kurul tarafından izin verildiğini gösterir belge. (L)Lisans: Kanuna göre gerçek ve tüzel kişilere piyasada faaliyet gösterebilmeleri için Kurul tarafından izin verildiğini gösterir belge. (a)
M
Maden ve Petrol Şantiye - Ocak ve Tesisleri: Maden ve petrol aramak, üretmek, depolamak nakletmek amacıyla kurulmuş olan tesis ve alanlar. (p)Manevra: Sistemin çeşitli kısımlarını devreye almak veya çıkarmak için kesiciler ve ayırıcılar ile yapılan işlemler. (e)Megavat: Bir milyon vat değerinde elektrik güç birimi. (TDK)Mikrokojenerasyon tesisi: Elektrik enerjisine dayalı kurulu gücü 100 kilovat ve altında olan kojenerasyon tesisi. (e)
N
(N-1) kısıtlılık: İletim sisteminin herhangi bir ekipmanının veya birbirlerine bağımlı ekipman grubunun arıza nedeniyle devre dışı olması hali. (e) (N-2) kısıtlılık: İletim sisteminin birbirinden bağımsız iki ekipmanının arızalar nedeniyle aynı anda devre dışı olması hali. (e)Nükleer enerji: Atom çekirdeğinin parçalanmasından doğan enerji. (TDK)Nükleer Santral: Elektrik enerjisi üretilen nükleer güç santralları (Nükleer Enerjiyi, Elektrik Enerjisine Dönüştüren Sistemler). (n)
O
Organize toptan doğal gaz satış piyasası (OTSP): Doğal gaz sisteminden yararlanan lisans sahiplerince doğal gazın alım-satımının ve dengeleme işlemlerinin yapıldığı piyasalar, ileri tarihli fiziksel teslimat gerektiren doğal gaz piyasaları ve Kurul tarafından belirlenen diğer doğal gaz piyasası işlemlerinin gerçekleştirildiği, Kurul tarafından düzenlenen piyasa. (d)Ortak sayaç: Aynı tüketici grubunda birden fazla gerçek ve/veya tüzel kişinin elektrik enerjisi tüketimlerini ölçmek amacıyla tesis edilen tek bir sayaç. (e)
Ö
Ölçüm istasyonu: Ölçüm İstasyonu, Ulusal İletim Şebekesinden enjekte etmek için alınan gazın veya geri üretilerek Ulusal İletim Şebekesine verilen gazın faturalama amacıyla ölçüldüğü istasyon. (d)Ölçüm sistemi: Sayaçlar, ölçü trafoları (gerilim ve akım trafoları), ilgili iletişim teçhizatı ve kablajı da içeren ölçüm teçhizatının tümü. (e)Önlisans: Üretim faaliyetinde bulunmak isteyen tüzel kişilere, üretim tesisi yatırımlarına başlamaları için gerekli onay, izin, ruhsat ve benzerlerinin alınabilmesi için belirli süreli verilen izin. (e)
P
Perakende satış sözleşmesi: Bağlantı anlaşması mevcut olan kullanım yeri için, görevli tedarik şirketi ile tüketiciler arasında ilgili mevzuat hükümleri çerçevesinde, perakende satış tarifesi veya son kaynak tedarik tarifesinden elektrik enerjisi ve/veya kapasite temini ile hizmet alımına yönelik olarak yapılan faaliyetlere ilişkin koşul ve hükümleri kapsayan sözleşme. (e)Perakende satış: Elektriğin tüketicilere satışı. (e)Petrol işleminde kullanılacak petrol: Petrol hakkı sahibinin kendi ürettiği petrolden, piyasa faaliyetlerinin sübvanse edilmesine yol açmayacak şekilde petrol işlemlerinin daha verimli ve kısa sürede yapılabilmesi için gerekli olan ve Genel Müdürlüğün uygun göreceği miktardaki petrol. (p)Piyasa faaliyeti: LPGnin ithali, ihracı, depolanması, taşınması, dağıtımı ve bayiliği. (L)Piyasa katılım anlaşması: Vadeli elektrik piyasası, gün öncesi piyasası ve gün içi piyasası hariç olmak üzere, piyasa katılımcısının dengeleme mekanizmasına katılımı ile Piyasa İşletmecisi ve Sistem İşletmecisinin dengeleme mekanizmasının işletimine ilişkin koşul ve hükümlerin yer aldığı standart anlaşma. (e)Piyasa katılımcısı: Bu Yönetmelikte tanımlanan lisans sahibi tüzel kişiler ve bu tüzel kişiler için oluşturulabilecek farklı kategoriler. (e)
R
Rafinaj: Ham petrolden başlayarak yeni ürünler elde edilmesine ilişkin işlemler . (a)Rafinerici: Lisansı gereği rafinaj faaliyeti yapma hakkı verilmiş, petrol ticareti yapan sermaye şirketi. (a)Ring kablo şebekeleri: Bir indirici merkezin diğer barasında nihayetlenen ve çoğunlukla bir noktada açık işletilen kablo şebekeleri. (e)Rüzgâr açıklığı: Direğin iki yanındaki açıklıkların aritmetik ortalaması. (e)
S
Sadakat sözleşmesi: Elektrikli araç kullanıcısının şarj hizmetini belli avantajlar dâhilinde edinmesi amacıyla şarj ağı işletmeci lisansı sahibi ile yaptığı sözleşme. (ea)Sade elektrikli araç: Gücünü aşağıdaki kaynaklardan alan bir aracı;
- Bir veya daha fazla sayıda elektrik enerjisi depolama tertibatından, bir veya daha fazla sayıda elektrik enerjisi şartlandırma tertibatından ve depolanmış elektrik enerjisini aracın tahriki için tekerleklere verilen mekanik enerjiye çeviren bir veya daha fazla sayıda elektrikli makineden oluşan bir sistem
- Pedalla çalışmak üzere tasarlanmış bir araca takılan bir yardımcı elektrik tahriki.
Ş
Şalt sahası: Elektrik bağlantı elemanlarının ve ekipmanlarının bulunduğu saha. (e)Şalter: Binaların girişine gelen elektrik akımını açıp kapamaya yarayan araç, şalt. (e,TDK)Şarj ağı işletmecisi: Elektrikli araç kullanıcılarına, şarj ağına erişim açarak şarj hizmeti sağlayan ve şarj ağının işletmesini gerçekleştiren lisans sahibi tüzel kişi. (ea)Şarj ağı: Elektrikli araçlara birden çok şarj istasyonunda şarj hizmeti sağlamak için oluşturulan ve şarj ağı işletmecisi tarafından yönetilen sistem. (ea)
T
Talep profili: Belirli bir zaman aralığında, sistemin toplam talebindeki veya belirli bir noktasındaki talep değişimini gösteren eğri. (e)Talep tahmini: Sistem işletmecisi tarafından günlük olarak yayımlanan, saatlik tüketim öngörüleri. (e)Talep: Tüketilecek aktif ve reaktif güç miktarı. (e)Tarife: Doğal gazın iletimi, dağıtımı, LNG veya gaz olarak depolanması ve satışı ile bunlara dair hizmetlere ilişkin fiyat, hüküm ve şartları içeren düzenlemeler. (d)
U
Ulusal iletim sistemi: Doğal gazın ülke çapında iletimini sağlayan ulusal iletim şebekesi ile dağıtım, depolama, sıvılaştırma, sıvılaştırılmış gazın gazlaştırılması ve benzeri diğer iletim tesislerinden oluşan sistem. (d)Uzun dönem fliker şiddeti endeksi (Plt): İki saatlik zaman aralığı boyunca ölçülen (12 ardışık ölçüm) Pst değerleri kullanılarak hesaplanan fliker şiddeti endeksi. (e)
Ü
Ünite: Bağımsız olarak yük alabilen ve yük atabilen her bir üretim grubunu, kombine çevrim santralları için her bir gaz türbin ve jeneratörü ile gaz türbin ve jeneratörüne bağlı çalışacak buhar türbin ve jeneratörünün payı. (e)
V
Vat (Watt): Saniyede bir jullük iş yapan bir motorun güç birimi. (TDK)Volt: Elektromotor gücün veya gerilimin birimi. (TDK)Varil: Petrol ölçü birimi (158,8l litre). (TDK)
Y
Yalıtılmış hava hattı kabloları: Yalıtılmış hava hattı kabloları, yalıtılmış faz iletkenleri ile yalıtılmış ya da yalıtılmamış nötr iletkeni birbirine yada taşıyıcı bir tele bükülerek sarılmış tek telli, sıkıştırılarak yuvarlatılmış çok telli ya da örgülü iletkenlerden oluşan kablolar. (e)Yüksek Gerilim (YG): Etkin değeri 1000 voltun üstünde olan fazlar arası gerilimdir. (e)Yüksek gerilim: Etkin değeri 1000 voltun üstünde olan fazlar arası gerilim. (e)
Z
Zarar ziyan teminatı: Petrol işlemi esnasında ortaya çıkabilecek çevreye, can ve mal emniyetine, üçüncü şahıslara verilebilecek zarar ve ziyanı karşılamak üzere başvuru sahibinden alınan teminat. (p)Zayi petrol: Petrolün çıkarılması, taşınması, depolanması ve özel işleme tabi tutulması esnasında her bir üretim sahasındaki toplam üretimin azami binde beşini geçmeyen miktardaki petrol. (p) Kısaltmalar:
e: Elektrik
a: Akaryakıt
d: Doğal gaz
L: LPG
h: Hidrojen
n: Nükleer
m: Maden
ea: Elektrikli araç
ENERJİ KAMU KURUMLARI
ETKB: Enerji ve Tabi Kaynaklar Bakanlığı
EPDK: Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu
NDK: Nükleer Düzenleme Kurumu
TEİAŞ: Türkiye Elektrik İletim AŞ
BOTAŞ: Boru Hatları ile Petrol Taşıma AŞ
EÜAŞ: Elektrik Üretim AŞ
MTA: Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü
MAPEG: Maden ve Petrol İşleri Genel Müdürlüğü
TEDAŞ: Türkiye Elektrik Dağıtım AŞ
TPAO: Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı
TKİ: Türkiye Kömür İşletmeleri Kurumu
TTK: Türkiye Taşkömürü Kurumu
ETİ MADEN: Eti Maden Genel Müdürlüğü
TEMSAN: Türkiye Elektromekanik AŞ
TENMAK: Türkiye Enerji, Nükleer ve Maden Araştırma Kurumu
TDK: Türk Dil Kurumu*
*(Bazı enerji tanımları için kaynak).Sözlük tanımları - Terimler için kaynaklar:
Elektrik, Akaryakıt, LPG, Doğalgaz, Petrol, Çevre, Mevzuat. Yayın: Enerji Ekonomisi
