Doğal gaz fiyatları - Türkiye doğal gaz üretim ve tüketimi

Türkiye, yaklaşık 37 yıldır doğal gaz kullanıyor. Peki, yaklaşık 20 milyon aboneye satılan doğal gaz ithalat ve perakende fiyatları nasıl belirleniyor? Türkiye ne kadar doğal gaz üretiyor? Ve, Türkiye ne kadar doğal gaz tüketiyor?  

 

ayrıntılar...

 

• Doğal gaz fiyatları

• 1 metreküp doğal gaz kaç lira?

• Türkiye doğal gaz üretim ve tüketim rakamları!

 

Doğal gaz nedir?

Doğal gaz, en basit tanımıyla ''Yanıcı, renksiz ve kokusuz, havadan hafif bir gazdır. Petrol türevi olarak da bilinir. Yeraltında genel olarak; petrolle birlikte bulunur. Ya da, gaz rezervuarlarında bulunur.

 

• Doğal gaz toptan satış fiyatları nasıl belirleniyor?
• (Türkiye doğal gaz ithalat fiyatı)

doğalgaz fiyatları

Türkiye'de tüketilen doğal gazın tamama yakını, yurtdışından karşılanıyor. Yani Türkiye, tükettiği doğal gazı yurtdışından alıyor. Gazı yurtdışından ise kamu şirketi BOTAŞ (Boru Hatları ile Petrol Taşıma AŞ), ana işletmeci ve pazarın lideri olarak ithal ediyor. Bunun yanında özel şirketlerde doğal gaz ithal edip satışa sunuyor. Ancak BOTAŞ, pazarın lideri olduğu için ''BOTAŞ'ın açıkladığı' toptan doğal gaz fiyatları pazarda belirleyici oluyor. Ya da diğer şirketler içinde belirleyici olabiliyor. 

doğal gaz fiyat formülü

Bu nedenle de BOTAŞ'n gaz ithalat maliyetleri, iç pazarda satışa sunulan yani tüketilen doğal gaz fiyatı için çok önemli. BOTAŞ ise toptan satış fiyatlarını ''Doğal gaz alım maliyeti (doğal gaz fiyat formülü), ham petrol-doğal gaz fiyatlarındaki değişimler, döviz kuru, enflasyon ve şirket kar marjının ekleyerek belirliyor. Belirlenen rakamı kamu şirketi, 'doğal gaz toptan satış fiyatı' olarak kamuoyuna açıklıyor. BOTAŞ doğal gaz fiyatlarını aylık dönemler halinde açıklıyor (Her ayın 1'inde geçerli olmak üzere).

doğalgaz perakende satış fiyatı nasıl belirleniyor?

Doğal gaz perakende satış fiyatları, doğal gaz piyasası mevzuatının belirlediği kriterler göre belirleniyor. EPDK'nın verilerine göre doğal gaz abonelere satış fiyatı belirlenmesi şöyle: Doğal gaz dağıtım şirketi birim doğal gaz alım fiyatı, birim hizmet bedeli, amortisman bedeli ve diğer mevzuatta belirlenen kalemler. Dağıtım şirketleri de, BOTAŞ'ın aylık açıkladığı toptan satış tarifesine paralel 1 er aylık dönemler halinde abonelere uyguladıkları doğal gaz satış fiyatlarını açıklıyor.  Ancak, doğal gaz dağıtım şirketleri yine doğal gaz piyasası mevzuatı gereği en ekonomik fiyattan alıp müşterilere(abonelere) satması gerekiyor. Bunun yanında, Türkiye'de faaliyet gösteren kamu-özel doğal gaz şirket ve dağıtım şirketleri, EPDK'nın (Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu) denetimine tabi olup, Kurm doğal gaz piyasası mevzuatına aykırı durumlarda ise şirketleri müdahale edebiliyor (inceleme, soruşturma, maddi cezai işlem vb).

 

Sektörel doğal gaz tüketimi

Türkiye'de doğal gaz ağırlıklı olarak; konutlarda ısınma amaçlı, sanayi ve elektrik santrallerinde ise yakıt olarak (üretim için) kullanılıyor. 

• Türkiye'de ilk doğal gaz ne zaman kullanılmaya başlandı?
• Türkiye doğal gaz tarihi

ilk doğal gaz kullanan il

Türkiye ilk doğal gaz anlaşmasını 1984 yılında Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği (SSCB) ile yaptı. Ve ilk doğal gaz ithalatı 1987 SSCB'den yapıldı. Türkiye'de ilk doğal gaz tüketimi ise 1988 yılında Ankara'da 'hava kirliliğini önlemek'' amacıyla başladı. Daha sonraki yıllarda ise İstanbul ve Bursa'da yine öncelikle 'hava kirliliğini önleme amaçlı'' kullanılmaya başlandı (Doğal gazın tercih nedeni, diğer fosil yakıtlar olan petrol ve kömüre göre daha çevreci  ve temiz yakıt olması).

Sonraki yıllarda Türkiye'de doğal gaz kullanımı yaygınlaşmaya başlasa da; 2001 yılında EPDK'nın (Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu) kurulması ve yeni doğal gaz piyasası mevzuatının hazırlanmasıyla, doğal gaz kullanımı hızla yaygınlaşmaya başladı. İlk yıllarda kamu doğal gaz şirketi eliyle yapılan doğal gaz hizmetleri, EPDK'nın kurulması ve faaliyete geçmesiyle özel sektöre de açıldı. Bugün itibariyle Türkiye doğal gaz ithalatında kamu şirketlerinin ağırlığı olsa da ''doğal gaz dağıtım faaliyetlerinin tamama yakını'' özel şirketler aracılığıyla yapılmaktadır. 

 

Doğal gaz tanımları

- LNG nedir?

- CNG nedir?

- FSRU nedir?

- FPU nedir?

Türkiye ilk yıllar boru hatları ile doğal gaz ihracatını karşılarken son yıllarda gelişen pazar şartlar ve artan tüketime paralel; LNG (Sıvılaştırılmış doğal gaz), CNG (Sıkıştırılmış doğal gaz), FSRU (Depolanan LNG'yi tekrar gazlaştırarak iletim hattına veren gemi), FPU (Yüzer doğal gaz üretim tesisi), Spot boru gaz gibi alternatif gaz kaynak ve temin yollarıyla da doğal gaz ithal edilip-üretilip iç pazarda satışa-tüketime sunuluyor.

 

• Rakamlarla,
• Türkiye doğal gaz sektörü

Türkiye doğal gaz üretimi

• Türkiye toplam doğal gaz üretimi 807 milyon metreküp (m3).

 

Türkiye doğal gaz tüketimi

• Türkiye toplam doğal gaz tüketimi 50,2 milyar metreküp.

 

Türkiye doğal gaz ithalatı

• Türkiye toplam doğal gaz ithalatı 50,4 milyar metreküp.

 

Türkiye doğal gaz ihracatı

• Türkiye toplam doğal gaz ihracatı 896 milyon metreküp.

 

Türkiye yeraltı doğalgaz depolama kapasitesi

• Türkiye toplam yeraltı doğalgaz depolama kapasitesi 6,6 milyonn metreküp.

 

Türkiye LNG depolama kapasitesi

• Türkiye toplam LNG depolama kapasitesi 1 milyar 51 milyon metreküp.

 

Türkiye doğal gaz abone sayısı

• Türkiye toplam doğal gaz abone sayısı 20 milyon 9 bin 606 (20.009.606 abone).

 

Türkiye şehir içi doğal gaz şebeke uzunluğu

• Türkiye toplam şehir içi doğal gaz şebeke uzunluğu 17,9 bin kilometre (km).

 

Veriler için kaynak:

- EPDK (Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu) - Doğal Gaz Piyasası Sektör Raporu, 2023. 

- Doğal gaz tanımı için kaynak: BOTAŞ (Boru Hatları ile Petrol Taşıma AŞ).

 

(doğal gaz fiyatları - enerji ekonomisi)