Wagner olayı 'petrol ve doğal gazı' nasıl etkiler?
Yeni dünyada ülkeler artık, 'alışılmışın dışında sürpriz savaşlar veya iç karışıklıklara maruz kalıyor'. Sürpriz olan bu durumun da giderek yaygınlaşıyor olması, endişe verici. Ve bunun son örneğini de, Rusya'nın paralı askeri birlikleri olan Wagner’in başlattığı isyan ile yaşıyor; yeni dünya.
Bilindiği gibi Rusya, sürpriz bir şekilde Ukrayna’ya saldırarak dünyayı şaşırtmıştı. Bu sefer yine Rusya, ama farklı bir şekilde (kendi paralı askerlerinin tehdidiyle) dünyayı şaşırttı. Olayın özeti; Rus paralı askeri birlikleri olarask bilinen Wagner, Rusya’nın Rostov bölgesinde Rus Yönetimi'ne karşı isyan başlattığını açıkladı. Olayın siyası boyutu ve çözümü ayrı bir konu. Ancak Wagner olayı, Rusya'nın enerji güvenliği ve güvenilirliği açısından (hem iç ve hem de dış pazarlar adına) çok önemli ve riskli bir konu olarak öne çıkıyor.
Güvenilir enerji tedarikçisi
Geçmişe dönersek Rusya, dünyanın en önemli 'petrol ve doğal gaz rezervi' sahibi ve de üreticisi bir ülke. Bu nedenle de dünya enerji trafiği açısından izlenmesi gereken bir ülke aynı zamanda, Rusya. Ve Rusya'nın bu trafikteki en önemli özelliği, soğuk savaş dönemleri dahil (SSCB - Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği),’enerjide güvenilir kaynak ülke’ olarak öne çıkmasıydı. Taki, Rusya’nın Ukrayna’ya saldırması ve enerjiyi silah olarak kullanacağını açıklamasına kadar. Rusya, Ukrayna ile savaşsa da dolaylı olarak 'Avrupa ve ABD' ile savaşmak zorunda kalması; Rusya'yı böyke riskli bir açıklama yapmaya itti. Ve Rusya için halen bu zorluklar da devam ediyor. Rusya’nın savaşı kazanmak için, ilkkez ve net bir şekilde Avrupa ve ABD'ye karşı 'Enerjiyi silah olarak kullanacağı' açıklaması, dünya enerji piyasaları açısından yeni bir durum oluşmasına neden oldu.Açıklama sonrası, bir yandan Rusya'nın enerjide güvenilir ülke olma vasfı ağır darbe alırken, diğer yandan da başta Avrupa ve ABD olmak üzere dünya ülkelerini enerjide yeni stratejiler geliştirmeye başladı.
Güvenilirliğe ikinci darbe
Rusya, bir yandan Ukrayna savaşı ile mücadele ederken diğer yandan enerji kaynaklarını dünya pazarlarına ulaştırmanın mücadelesini yapıyordu (Ambargolara karşı).Ancak, Wagner’in beklenmedik – sürpriz isyan açıklaması, Rusya’nın bu mücadelesini daha da zora sokacak bir durum oluşturdu. Rusya'nın paralı askerleri olarak bilinen ve başta Ukrayna olmak üzere dünyanın değişik ülkelerinde Rusya adına var olan Wagner güçleri, kamuoyuna yansıyan 'anonim bilgilere' göre Rusya Yönetimi’ne karşı başlattığı isyanda geri adım atmıyor (An itibariyle). Buna karşın Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in, Wagner güçlerine çok sert tepki göstererek 'silah bırakmaları - teslim olmaları' içerikli açıklamaları, kamuoyuna yansıdı. Aynı açıklamalara, Wagner kurucusu ve sorumlusu Yevgeniy Prigojin ise ‘geri adım atmayacakları’ içerikli yeni ve sert tepkileri yansıdı yine kamuoyuna. Tabii, uluslararas kamuoyu da gelişmeleri dikkatle ve yakından zliyor.
Olayın siyasi boyutu yanında birde; hem Rusya iç pazarını ve hem de dünya pazarlarını ilgilendiren ENERJİ boyutu sözkonusu. Wagner'in isyanı anlaşma ve sulh ile sonlanırsa, bu durum enerji piyasaları adına 'az zararlı bir kriz' olarak tarihteki yerini almış olacak. Fakat, isyanın sert bir şekilde bastırılması durumunda 'Rusya enerji kaynakları ve tabi dünya enerji pazarları açısından’ çok ciddi riskler gündeme taşınmış olacak. Çünkü isyan eden birlikler, Rusya'nın içinden. Bir diğer ifadeyle bu paralı askeri yapı; Ruysa'nın askeriyesinden enerji kaynaklarına kadar bütün ekonomik-siyasi bilgilerine de sahip bir yapı. Bu yapının, isyanın sert bastırılması halinde, sonraki süreçte farklı tepkileri olacağı yüksek bir ihtimal. Bu ise, Rusya enerji kaynakları için (hem üretim ve hem de pazarlam açısından) ve hemde dünya enerji piyasaları için çok ciddi bir risk demek. Muhtemel böyle bir durumda, Ukrayna savaşı ile 'enerjide güvenilir kaynak ülke' vasfını kayıp eden Rusya, yeni bir ağır darbede almış olacak.
Rusya'nın dünya enerji piyasalarında güvensiz bir şekilde yer alması, dolaylı ya da dolaysız bütün dünya ülkelerini olumsuz etkileyecektir (Enerji temininden enerji fiyatlarına kadar). Tabi, bundan en çok etkilenecek ülkelerden birisi de Türkiye olacaktır. Bu nedenle de Enerji Yönetimi'nin, son yaşananları dikkate alarak ‘tedbirler ve önlemleri' şimdiden masaya yatırması gerekiyor.
Evet; dünyanın savaştan uzak, barış ve huzur içerisinde yaşaması en güzeli. Fakat; üzücüde olsa, başta Rusya olmak üzere dünya enerji piyasaları için çok ciddi bir krizi kapıda gözüküyor.
Analiz - Enerji Ekonomis (İsmail Altunsoy)