Su'lar ve Barajların güvenliği!

Türkiye'nin yaşadığı son deprem felaketleri 'Suların ve barajların güvenliğini' gündeme taşıdı. Peki; ne yapmalı? Yeni önlemler ne olmalı?

 Türkiye'nin yaşadığı son deprem felaketleri 'Suların ve barajların güvenliğini' gündeme taşıdı. Peki; sular ve barajlar için ne yapmalı? Yeni önlemler ne olmalı?

ayrıntılar...

Su'lar ve Barajların güvenliği

Evet, Türkiye'nin en önemli 2 konu başlığı 'sular ve barajların güvenliği.' Sular, en önemli konular sıralamasında ilk sırada. Çünkü, Türkiye ve dünya çok ciddi su kıtlığı yaşıyor. Konumuz Türkiye ve Türkiye üzerinden gidersek, Meteoroloji Genel Müdürlüğü (MGM) bu yılın ilk Kuraklık haritalarını yayınladı (Ocak 2023). Haritalar bütün  gerçekliği ortaya koyuyor. Kuraklık ölçümlemesinde en yüksek seviye olan 'Şiddetli Kuraklık'. Yani, 'Acil Durum' seviyesi.

İçme-Sulama ve elektrik üreten barajlar!

Aslında kuraklık, zaten son aylarda kış mevsimi (Aralık 2022- Şubat 2023) olmasına rağmen yağışsızlıkla kendini göstermişti. Kışa rağmen yağmayan kar ve yağmurlar; içme ve elektrik üreten barajlarda su seviyesini hızla düşürdü. Başta; İstanbul, Ankara, İzmir gibi büyükşehirler olmak üzere şehirlere içme suyu sağlayan barajlarda su seviyeleri ciddi seviyelerde azaldı. Kış ortasındaki bu durum, yaz ayları için ciddi su kıtlığı anlamına geliyor; hem içme suyu barajları, hem sulama barajları ve hem de elektrik üreten barajlar için (HES - Hidroelektrik Santralleri). 

2 büyük şehirde içme suyu durumu!

İstanbul, Ankara, 23 Şubat 2023)

Kaynak: İstanbul - İSKİ, Ankara - ASKİ 

Ne yapılmalı?

Evet yaşanan kuraklık Resmi verilerle net bir şekilde orata konuyor. Yapılacak işlere gelince; öncelikle temenni odur ki, Şubat ayının kalan son günleri ve Mart ayı tamamında bol kar ve yağmurların yağmasıdır. Bu kar ve yağmurlar, Nisan sıcaklarıyla erimeye başlayıp bütün barajları su olarak dolduracaktır. Ancak, bu temenniler yanında yazın ciddi bir su krizi yaşamamak için şimdiden tedbirler alınması ve uygulanması gerekiyor. Bunun ilk adımı tasarruf; içme, sulama ve elektrik üreten baraj suları için. Kamu-özel sektör, ortak bir eylem planı ile çok ciddi bir su tasarrufu programı uygulamaya konulmalı. Diğer yandan, suyu en fazla tüketen sektörlerden birisi de elektriktir. Su ve Enerji Yönetimleri bir araya gelerek, elektrik üretiminde barajlar mı (HES'ler - hidroelektrik santraller) kullanılmalı yoksa enerji üretiminde diğer kaynaklar kullanılıp (Doğal gaz, kömür, yerli ve yenilenebilir enerji kaynakları vb) barajlarda su mu stoklanmalı?. Bu hesabın çok iyi yapılıp uygulamaya konması gerekiyor; yazın ciddi bir su krizi yaşamamak için. 

Barajların güvenliği

Türkiye, çok ciddi bir deprem felaketi yaşadı (Kandiili Rasathanesi verileri; 7,7 ve 7,6 Kahramanmaraş merkezli, 10 ilde ve 13 milyon vatandaşımızı etkileyen bir deprem). Yaraların sarılması için devlet ve millet, çok ciddi bir çalışma içerisinde. Bir taraftan bölgede yaralar sarılırken diğer yandan deprem bölge aynı zamanda Türkiye'nin önemli elektrik barajlarının olduğu bir bölge (Termik santrallerde var bölgede). Bu barajlar; deprem güvenliği açısından depremle birlikte gündeme geldi. Felaketle birlikte  gerek Tarım ve Orman Bakanlığı ve gerekse Devlet Su İşleri (DSİ) yaptıkları açıklamalarda, yapılan incelemeler sonrası bölgede yaşanan depremler sonrası, barajlarda her hangi bir riskin söz konusu olmadığı açıklamaları yaptı.
Ancak son depremler, Türkiye'de depremle ve deprem güvenliği ile ilgili alınan bütün önlemlerin tekrar gözden geçirilmesi zorunluluğı doğurdu. Çünkü, son depremler; aynı gün 2 büyük depremin yaşanması ile Türkiye ve dünyadaki depremlerle ilgili bilimsel verileri de etkledi-değiştidi. Çünkü, büyük depremler sonrası aynı yerde kısa sürede ikinci büyük deprem beklenmemesi, deprem uzmanlarının açıklamasıydı. Ancak son yaşanan Kahramanmaraş merkezli depremler, bu savları  geçersiz kıldı. Bu nedenle de deprem uzmanları, deprem güvenlikleri ile ilgili yeni güvenlik savlarını gündeme taşıyor. 

Barajlarda yeni güvenlik önlemleri

Barajların deprem güvenliğ konusuna geri dönülürse, gerek içme suyu ve gerekse sulama suysu ve gerekse elektrik üreten barajlar için (HES'ler) deprem güvenlikleri kesinlikle A'dan Z'ye yeniden gözden geçirilmeli. Çünkü, uzmanların sürekli vurgu yaptıkları 'Türkiye'nin büyük bir bölümünün deprem riski altında olduğu'. Durum bu iken ve son depremlerle depremlerin oluşum yapıları değişiklik gösterirken, barajların daha güvenli hale getirtilmesi, muhtemel bir güvenlik riski halinde suların güvenli tahliyesi ve bölgeye ve bölge insanına zararların önlenmesi adına mutlaka ve mutlaka yeni bir durum değerlendirmesi yapmayı zorunlu gerekiyor. Bu hem şehirlerin içme suyu ihtiyacını karşılayan barajlar için ve hemde sulama ve elektrik üreten barajlar için gereklidir. 

Analiz - İsmail Altunsoy / Enerji Ekonomisi