HES, RES, GES ve JES'ler üretiyor ama depolama da şart
Son günlerde elektrik ihtiyacının yüzde 60-70 civarını yerli kaynaklardan karşılıyor. Su (HES), rüzgar (RES), Güneş (GES), Jeotermal (JES). Büyük pay HES'lerde.
HES, RES, GES ve JES'ler üretiyor ama depolama da şart
ANALİZ - ENERJİ EKONOMİSİ
Türkiye son günlerde elektrik ihtiyacının yüzde 60-70 civarını yerli kaynaklardan karşılıyor (Geri kalan bölüm, doğal gaz, ithal kömür vb'ye ait). Su (HES), rüzgar (RES), Güneş (GES), Jeotermal (JES) ve yerli-ithal kömürden elektrik üretiliyor, öncelikli olarak. Bu sevindirici bir durum. Geçen yıl havaların yağışlı olması (Meteoroloji verileri) özellikle HES'lere (Hidroelektrik santraller) üretim rekoru kırdırdı. Benzer üretim rekoru rüzgar içinde söz konusu. Rüzgarın Türkiye elektrik üretimindeki payı geçen hafta yüzde 14 gibi süper bir rekora ulaştı. Yerli enerji kaynaklarıyla elektrik ihtiyacının karşılanması, son derece önemli bir gelişme. Ve fakat, şu da çok önemli bir konudur: Bu durum sürdürülebilir mi?
BARAJLAR ÖNCELİKLE ENERJİ DEPOSUDUR
Elektrik enerji depolanamaz, doğrudur. Fakat, barajlar aslında dolaylı bir elektrik enerjisi depolarıdır. Öncelikle elektriğinizi rüzgar, güneş, doğal gaz, kömür vb karşılarsınız. Bu arada barajlara da su biriktirirsiniz. Su fazlalıklarını da hemen elektrik üretimine dönüştürürsünüz. Ama, gelecekte havaların kuraklık durumu dikkate alınarak barajlar için elektrikli planlaması, son derece önemlidir. Tabi, acil durumlarda da barajlar tam kapasite çalıştırılır. Benzer durum biraz daha esnek bir şekilde rüzgar, güneş için geçerli. Rüzgar ve güneşin olduğu dönemlerde RES ve GES'ler mümkün olduğunca tam kapasite üretim yaparlar. Ama, RES ve GES'ler sürekli enerji sağlayamadıkları için mutlaka yedeklemeli çalışırlar (HES, termiklerle ilişkili olarak). Sonrasında yerli-ithal kömür santralleri ve tabi son günlerde elektrik üretiminde şok yaşayan doğal gaz santralleri çalıştırılır.
ELEKTRİK ÜRETİMİNE BÜTÜN BAKILMALI
HES, RES, JES ve GES'lerin elektrik üretimleri sevindiriyor. Enerji İşleri Genel Müdürlüğü (EİGM)'nin Enerji - İklim Raporu (Sayı 319, 20 Şubat 2019) göre bu yaz kuraklık riski orta düzeyde. Bu nedenle HES üretimleri devam edecek gözüküyor. Yaz güneş var ve GES'lerde çalışacak. Ve Tabi yaz rüzgarları RES'lerde çalışacak. Ama bu işleyiş sürecinde öte yandan da termik santraller için de (Kömür, gaz) bir planlama yapılarak enerji sistemine uzun vadeli talepler için dahil edilmeleri gerekiyor. Yine Türkiye Elektrik İletim AŞ (TEİAŞ) Yük Tevzi Bilgi Sistemi (YTBS) verilerine göre bir dönem Türkiye elektrik enerjisi ihtiyacının yüzde 55'ini karşılayan doğal gaz çevrim santrallerinin payı bu günlerde yüzde 10'lara düştü. Kurulu kapasite ve santral sayısı aynı ama atıl durumdalar. Termiklerde de baraj üretimleri artınca paylar düşüyor. Enerji Yönetimi, uzun vadeli arz-talep dönemleri için bütün kaynakları-yatırımları dahil ederek enerji planlamasıyla bütün santraller verimli çalışmaya hazır hale getirilmeli ve çalıştırılmalı. Tabi, ucuz üretim şartıyla. Yapılan yatırımlar bu ülkenin yatırımı ve üretimleri de bu ülkenin üretimi olacak.
KAYNAKLAR SINIRLI
Yazının başında yer aldığı gibi en güzeli HES, RES, GES, JES'lerin üretimiyle ülkenin elektrik enerjisi ihtiyacının tamamının karşılanması. Ama, kaynakların sınırlılığı da ortada. Mümkün olan en çok verimi almak, en karlısı.