BOTAŞ Boru Hatları ve Projeler - Lisans Öğrencileri için!

BOTAŞ (BOTAŞ Boru Hatları ile Petrol Taşıma A.Ş.), Lisans Öğrencileri için hazırladı.
 

BOTAŞ Boru Hatları ile Petrol Taşıma A.Ş.

BOTAŞ Boru Hatları ile Petrol Taşıma A.Ş. 15 Ağustos 1974 tarihinde kurulmuştur. Başlangıçta sadece boru hatları ile petrol taşımacılığı yapan BOTAŞ, ülkemizin artan enerji ihtiyacının karşılanması ve şehirlerimizde artan hava kirliliğine çözüm olması amacıyla ülkemiz gündemine giren çağdaş yakıt doğal gazın ticareti ve taşımacılığı faaliyetlerine de 1987 yılında başlamıştır. BOTAŞ, üstlenmiş olduğu ve üstleneceği görevler de dikkate alınarak 8 Şubat 1995 tarih ve 95/6526 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile Kamu İktisadi Teşekkülü (KİT) olarak yapılandırılmıştır. 

BOTAŞ’ın, BOTAŞ International Limited Şirketi (BIL) ve Turkish Petroleum International Company Limited Şirketi (TPIC) olmak üzere iki bağlı şirketi, TANAP Doğal Gaz İletim A.Ş. ve Turusgaz Taahhüt Pazarlama ve Ticaret A.Ş. olmak üzere iki iştiraki bulunmaktadır. 
 

1. Hedeflerimiz: 

Geliştirilen projelerle ülkemizin enerji merkezi olması 
Ham petrol boru hatlarının ve sistemlerinin modernizasyonu 
Doğal gaz iletim alt yapısının geliştirilmesi 
Doğal gaz arz ve sistem güvenliğinin sağlanması 
BOTAŞ’ın etkin bir kurumsal yapıya kavuşturulması 
Etkin bir AR-GE sisteminin kurulması 
Bölgesel ve küresel stratejik işbirlikleri ile kaynak ve güzergâh çeşitliliğinin sağlanması 

 
2. Ham Petrol Faaliyetlerimiz: 

Irak - Türkiye Ham Petrol Boru Hattı 
Irak-Türkiye Ham Petrol Boru Hattı, Irak’ta üretilen ham petrolü Ceyhan Terminali’ne taşımakta olup, taşınan ham petrol buradan tankerlere yüklenerek dünya pazarlarına ulaştırılmaktadır. 

İki paralel hattan oluşan ve toplam uzunluğu 1.876 km olan hattın yıllık taşıma kapasitesi 70,9 milyon ton’dur. 
  

Ceyhan - Kırıkkale Ham Petrol Boru Hattı 

Ceyhan Terminali’nden Kırıkkale Rafinerisi’ne ham petrol taşıyan hattın toplam uzunluğu 448 km yıllık taşıma kapasitesi 7,2 milyon ton’dur. Boru hattı üzerinde 2 adet pompa istasyonu, 1 adet pig istasyonu ve 1 adet dağıtım terminali mevcuttur. 
 

Batman - Dörtyol Ham Petrol Boru Hattı 

Batman-Dörtyol Ham Petrol Boru Hattı’nın uzunluğu 511 km, yıllık taşıma kapasitesi 4,5 milyon ton’dur. Boru hattı ile Batman, Diyarbakır ve Adıyaman sahalarında üretilen ham petrol Dörtyol Deniz Terminaline ulaştırılmaktadır.  
 

Bakü - Tiflis - Ceyhan Ham Petrol Boru Hattı 

 
Bakü-Tiflis-Ceyhan (BTC) Ham Petrol Boru Hattı, Hazar menşeli petrolü Gürcistan ve Türkiye üzerinden uluslararası pazarlara sunmak üzere inşa edilmiş olup BOTAŞ International Limited (BIL) tarafından işletilmektedir. BIL uluslararası petrol ve doğal gaz projeleri konusunda söz sahibi ülkelerin ve çok uluslu şirketlerin faaliyetlerine daha etkin ve verimli şekilde katılabilmek amacı ile 3 Temmuz 1996 tarihinde BOTAŞ tarafından kurulmuştur. BIL, taşınan ham petrolü Ceyhan Deniz Terminalinden tankerlere yüklemeye 4 Haziran 2006’da başlamıştır. Toplam uzunluğu 1.776 km olan BTC Ham Petrol Boru Hattı’nın 1.076 km’si Türkiye’den geçmektedir. Hattın yıllık petrol taşıma kapasitesi 50 milyon ton’dan 60 milyon ton’a yükseltilmiştir. 

 
3. Doğal Gaz Faaliyetlerimiz: 

Doğal gazın ülke genelinde yaygınlaştırılması için gerçekleştirilen yatırımlar ile 81 ilimize ve 510 ilçe ve yerleşim yerine doğal gaz arzı sağlanmıştır. Doğal gazın ülke genelinde yaygınlaştırılması için gerçekleştirilen yatırımlara paralel olarak doğal gaz pazarlama ve satış faaliyetlerimiz de devam etmektedir. 

BOTAŞ’ın yurt içi doğal gaz piyasasındaki tek tedarikçi olma konumu, 2007 yılı itibarıyla özel sektör tedarikçilerinin yurt içi piyasada faaliyet göstermeye başlaması ile son bulmuştur. Bu bağlamda 2017 yılında yurt içi piyasada tüketilen doğal gazın yaklaşık %80’lik kısmının satışı BOTAŞ tarafından gerçekleştirilmiştir. 

2017 yılında ülke ekonomisine katma değer sağlayan 47 Sanayi Tesisi, 52 Organize Sanayi Bölgesi, 71 Elektrik Üretim Şirketi, 64 Doğal Gaz Dağıtım Şirketi ve 1 Toptan Satış Şirketi olmak üzere toplam 235 müşteri tesisinin doğal gaz ihtiyacı BOTAŞ tarafından karşılanmıştır. 

Ayrıca, Doğal gazın boru hatları ile ulaşmadığı bölgelerdeki tüketicilerin ihtiyacını karşılamak amacıyla faaliyet gösteren 8 adet LNG Toptan Satış Şirketinin doğal gaz ihtiyacı da BOTAŞ tarafından karşılanmıştır. 

2018 yılında doğal gaz kullanan Organize Sanayi Bölgesinin sayısı 154’e çıktı. Günlük doğal gaz giriş kapasitesi 2018 yılı itibarıyla 308 milyon m3/gün ’e ulaştı. (2016 190milyon 2017 288 milyon) 
 

Doğal Gaz İthalat ve İhracat Anlaşmalarımız: 

BOTAŞ, uzun dönemli alım satım anlaşmaları kapsamında Rusya Federasyonu, İran ve Azerbaycan’dan boru hatları vasıtasıyla doğal gaz; Cezayir ve Nijerya’dan ise sıvılaştırılmış doğal gaz (LNG) ithalatı gerçekleştirmektedir. BOTAŞ ile Gazprom Export LLC arasında mevcut doğal gaz alım satım anlaşmaları, Rusya Federasyonu’ndan ülkemize Batı Hattı vasıtasıyla yıllık 4 milyar m3, Karadeniz Mavi Akım Hattı vasıtasıyla yıllık 16 milyar m3 doğal gaz ithalatına ilişkindir. İran’dan ülkemize yıllık 9,6 milyar m3 doğal gaz ithalatına ilişkin doğal gaz alım satım anlaşması da Kuruluşumuz ile National Iranian Gas Company arasında imzalanmıştır. BOTAŞ ile Azerbaijan Gas Supply Company arasında Azerbaycan Şah Deniz Faz-1 sahasından yıllık 6,6 milyar m3 doğal gaz ithalatı ve Bakü Tiflis Ceyhan Boru Hattı’nın işletilmesinde yakıt gazı olarak kullanılmak üzere yıllık 0,15 milyar m3 doğal gaz ithalatına ilişkin olmak üzere mevcut iki anlaşma kapsamında Azerbaycan’dan doğal gaz alımları gerçekleştirilmektedir. 

Ayrıca yine Kuruluşumuz ile Azerbaijan Gas Supply Company arasında imzalanmış olan üçüncü bir doğal gaz alım satım anlaşması çerçevesinde Azerbaycan Şah Deniz Faz-2 sahasından ülkemize yıllık 6 milyar m3 doğal gaz ithalatı 12 Haziran 2018 tarihi itibarı ile başlamıştır. 

BOTAŞ’ın tek ihracat anlaşması Yunanistan’ın DEPA S.A. şirketi ile imzalanmış olup bu kapsamda 2007 yılından bu yana ülkemizden Yunanistan’a yıllık 0,75 milyar m3 doğal gaz ihraç edilmektedir. Cezayir Sonatrach şirketi ile yıllık 4,4 milyar m3 doğal gaz eşdeğeri LNG alımı ve Nigeria LNG şirketi ile yıllık 1,3 milyar m3 doğal gaz eşdeğeri LNG alımına ilişkin uzun dönemli LNG alım satım anlaşmaları imzalanmıştır. Nigeria LNG ile mevcut alım satım anlaşmasının miktarı bilahare 1,6 milyar m3 doğal gaz eşdeğeri LNG olarak arttırılmıştır. Qatargas şirketinden, 2017 Ekim ayından başlamak üzere, 3 yıl süreyle yaklaşık 2,2 milyar m3/yıl doğal gaz eşdeğeri LNG temin edilmesi için anlaşma sağlanmıştır. 

LNG teslimatları Kuruluşumuza ait Marmara Ereğlisi LNG Terminali’ne, özel sektöre ait İzmir Aliağa’da mevcut Egegaz LNG Terminali’ne ve 2016 Aralık ayında devreye alınan ETKİ FSRU Terminali’ne gerçekleştirilmektedir. Diğer yandan Şubat 2018 tarihi itibarı ile Hatay Dörtyol’da Kuruluşumuza ait yeni bir FSRU Terminali’nin açılışı yapılmıştır. Dörtyol FSRU Terminali ulusal sisteme ilave bir giriş noktası olarak hizmet vermektedir. 
 

Doğal Gaz İletim Faaliyetlerimiz: 

Doğal iletim faaliyetleri Doğal Gaz İşletme ve Piyasa İşlemleri Bölge Müdürlüğü ve taşra teşkilatları olan İstanbul ve Kayseri İşletme Müdürlüklerine bağlı, Kırklareli, İzmir, Bursa, Çarşamba, Erzurum, Kahramanmaraş, Konya ve Ankara Şube Müdürlükleri tarafından yapılmaktadır. 

Ulusal İletim Şebekesi, 2017 yılı itibarıyla 13.669 km’ye ulaşmış olup, İletim Şebekesinde 11 adet ana giriş, 1 adet ihracat çıkış, 9 adet kompresör ve 403 adet ana çıkış istasyonu bulunmaktadır. 

Ulusal İletim Şebekesi 2018 yılı itibarıyla 15.907 km’ye ulaştı. 
Kuruluşumuz 01 Temmuz 2007 tarihinden itibaren ise, özel sektör şirketleri için de doğal gaz taşıma hizmeti vermektedir. 2017 yılında toptan satış ve ithal spot LNG lisansı olan 37 taşıtan şirkete taşıma hizmeti verilmiş olup, toplamda 55,8 Milyar Sm3’ün 11,15 Milyar Sm3 kadarı özel sektör şirketlerine verilen iletim hizmetini oluşturmaktadır. 
Organize Toptan Doğal Gaz Satış Piyasasının açılışı. 
 

LNG (Sıvılaştırılmış Doğal Gaz) İthal Terminali:

Ülkemizin doğal gaz arz güvenliğini ve kaynak çeşitlendirilmesini sağlamak üzere Marmara Ereğilisi LNG Terminali’nin yapımına 1989 yılında başlanmış ve Terminal 1 Ağustos 1994 tarihinde işletmeye alınmıştır. Marmara LNG Terminali halen üçüncü şahısların kullanımına açık olmakla birlikte BOTAŞ’ın Cezayir Sonatrach ve Nijerya NLNG şirketleri ile olan uzun dönemli LNG Alım Satım Anlaşmaları kapsamındaki ithal edilen LNG kargolarının ve spot piyasadan temin edilen LNG kargolarının boşaltımı ve LNG depolaması yapılmaktadır. Terminalde depolanan LNG gazlaştırılarak ulusal iletim hattına sevk edilmektedir. Terminalde her biri 85.000 m3lük, toplamda ise 255.000 m3lük kullanılabilir kapasiteye sahip üç adet LNG depolama tankı bulunmaktadır. Terminale, 40.000 m3 küçük kapasiteli gemiler ile 210.000-260.000 m3 Q-FLEX, Q-MAX LNG gemilerinin yanaşabileceği 440 metre uzunluğunda bir iskele bulunmaktadır. 2017 yılında başlayan Marmara Ereğlisi LNG Terminali Gaz Gönderim Kapasitesinin Artırımı Projesi ile maksimum gazlaştırma kapasitesi 18 Milyon Sm3/gün’den 37 milyon Sm3/gün’e çıkarılmıştır. Ayrıca, boru hattıyla doğal gazın ulaştırılamadığı bölgelere kara tankerleriyle doğal gazın ulaştırılabilmesini teminen, 2002 yılında Terminalde kara tankeri LNG dolum istasyonu tesis edilmiştir. Terminalde hâlihazırda kullanılan üç adet LNG kara tanker dolum rampasında günlük maksimum 75 tanker dolumu yapılabilmektedir. 

LNG depolama kapasitemiz 2012 yılında 370 milyon Sm3 iken 2017 yılında 641 milyon Sm3e ulaşmıştır. LNG giriş kapasitemiz 2012 yılında 34 milyon Sm3 iken 2018 yılında 117 milyon Sm3e ulaşmıştır.  Ayrıca Dünyanın en büyük gemiden gemiye LNG transferini de BOTAŞ gerçekleştirmiştir. 

Yüzer LNG Depolama ve Yeniden Gazlaştırma Ünitesi (FSRU): 

Bakanlar Kurulu tarafından doğal gaz arz güvenliğinin sağlanması ve kaynak çeşitliliğinin artırılması amacıyla BOTAŞ’a verilen görev kapsamında Saros Körfezi’nde ve Dörtyol’da olmak üzere 2 adet yüzer LNG depolama ve yeniden gazlaştırma ünitesinin doğal gaz iletim sistemine bağlantısının sağlanmasına yönelik olarak 21 Haziran 2017 tarihinde, Mitsui O.S.K. Lines (MOL) Şirketi ile FSRU kiralama konusunda bir ön anlaşma (Term Sheet) yapılmıştır. Müteakiben söz konusu şirket ile 14 Kasım 2017 tarihinde, 263.000 m3 sıvı, yaklaşık 169 milyon m3 gaz depolama, günlük 20 milyon m3 gaz gönderim kapasitesine sahip dünyanın en büyük FSRU gemisinin kiralanmasına yönelik Gemi Kiralama Sözleşmesi imzalanmıştır. 

Diğer taraftan FSRU’nun faaliyet göstereceği Dörtyol’da iskele inşası için TEMSAN A.Ş. Şirketi ile 21 Mart 2017 tarihinde mühendislik hizmet alım sözleşmesi ve 30 Haziran 2017 tarihinde inşaat yapım sözleşmesi imzalanmıştır. Projenin inşaat kısmı 8 ay gibi rekor bir sürede tamamlanmış, 7 Şubat 2018 tarihi itibarıyla açılış töreni yapılmıştır. 
 

Doğal Gaz Yer Altı Depolama Projeleri: 

Doğal Gaz Yeraltı Depolama Tesisleri, doğal gazın mevsimsel ve günlük tüketim artışlarında arz-talep dengesini oluşturmak ve arz güvenliğine katkı sağlamak amacıyla kurulmaktadır. 
Silivri’de bulunan Kuzey Marmara ve Değirmenköy Doğal Gaz Yeraltı Depolama Tesisi 2,84 milyar Sm3 doğal gaz depolama kapasitesine sahiptir. Doğal gaz depolama kapasitesini 4,60 milyar Sm3’e çıkaracak Genişleme Projesi (Faz-III) kapsamında mühendislik, tedarik ve inşaat sözleşmesi imzalanmış ve birinci aşama olan mühendislik aşamasına geçilmiştir. Genişleme Projesinin 2021 yılı Ocak ayında tamamlanması planlanmaktadır. Diğer yandan, inşaat çalışmaları devam etmekte olan 1,20 milyar Sm3 depolama ve 40 milyon Sm3/gün geri üretim kapasiteli Tuz Gölü Doğal Gaz Yeraltı Depolama Projesi’nin birinci aşaması Şubat 2017 tarihinde tamamlanarak ilk gaz dolum operasyonuna başlanmış olup, 20172018 kış dönemi öncesi işletmeye hazır hale getirilmiştir. Projenin ikinci aşamasının 2021 yılında işletmeye alınması planlanmaktadır. Tesislerin depolama kapasitesini 5,4 milyar Sm3 ve geri üretim kapasitesini 80 milyon Sm3/gün’e çıkaracak Tuz Gölü Doğal Gaz Yeraltı Depolama Genişleme Projesi kapsamında 19 Haziran 2017 tarihinde ön yeterlilik ihalesi gerçekleştirilmiştir. Mühendislik, tedarik ve inşaat sözleşmesi imzalanması için ihale hazırlıkları halen devam etmekte olup, 2018 yılı içerisinde mühendislik, tedarik ve inşaat sözleşmesinin imzalanması ve Genişleme Projesinin 2023 yılında tamamlanması planlanmaktadır. Depolama projelerinde hedefimiz 11 milyar m3’tür. 
Tuz Gölü Yeraltı Depolama Projesine 1.2 milyar $ kredi sağlanmıştır. 
  

Uluslararası Doğal Gaz Boru Hattı Projelerimiz: 
 
Anadolu Geçişli Doğal Gaz Boru Hattı Sistemi (TANAP) 

Anadolu Geçişli Doğal Gaz Boru Hattı (TANAP) olarak adlandırılan sisteme ilişkin Hükümetler arası Anlaşma ve Ev Sahibi Ülke Anlaşması 26 Haziran 2012 tarihinde imzalanmıştır. 

BOTAŞ’ın TANAP Doğalgaz İletim Anonim Şirketi’nden %30 hisse almasına ilişkin Ortaklar Anlaşması ve Hissedar Kredisi Anlaşması 13 Mart 2015 tarihinde Ankara’da imzalanmıştır. 
Hat Haziran 2018’de işletmeye alınmıştır. Eskişehir ile Yunanistan sınırı arasındaki bölümü oluşturan Faz 1 güzergâhında tesis çalışmaları 2017 yılsonu itibariyle %75,5 oranında gerçekleşmiştir. 

 
Hazar Geçişli Türkmenistan - Türkiye - Avrupa Doğal Gaz Boru Hattı Projesi 

Türkmenistan-Türkiye-Avrupa Doğal Gaz Boru Hattı Projesi ile Türkmenistan’ın güneyindeki sahalarda üretilen doğal gazın Hazar geçişli bir boru hattı ile Türkiye’ye ve Türkiye üzerinden Avrupa’ya taşınması amaçlanmıştır. 29 Ekim 1998 tarihinde, Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı ve Türkmenistan Devlet Başkanı tarafından yıllık 30 milyar m3 Türkmen gazının 16 milyar m3 ’ünün Türkiye’ye, 14 milyar m3’ünün de Avrupa’ya taşınmasını öngören çerçeve anlaşması imzalanmıştır. 

Bu kapsamda, 21 Mayıs 1998 tarihinde, BOTAŞ ve Türkmenistan hidrokarbon kaynaklarının kullanımı için Türkmenistan Devlet Başkanı nezdinde yetkilendirilmiş merci arasında, Türkiye’nin alacağı gaz için 30 yıl süreli bir doğal gaz alım satım anlaşması imzalanmıştır. 

Türkmenistan’ın batıya açılması ile ilgili olarak 30 Mayıs 2013 tarihinde Aşkabat’ta Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı ve Türkmenistan Devlet Başkanı’nın huzurlarında “Türkmenistan’dan Türkiye Cumhuriyeti’ne Doğal Gaz Sevk Edilmesi Konusunda İşbirliğine Dair Çerçeve Anlaşma” imzalanmıştır. 

Bu kapsamda, Türkmen doğal gazının Azerbaycan üzerinden ülkemize ve ülkemiz üzerinden de Avrupa piyasalarına nakline ilişkin olarak 1 Mayıs 2015 tarihinde Aşkabat’ta Türkiye, Azerbaycan, Türkmenistan ve AB enerjiden sorumlu bakanlarının katılımıyla ortak bildiri yayımlanarak Türkmen gazının Avrupa’ya nakli için çalışma grubu kurulması kararı alınmıştır. Çalışma Grubu çalışmalarına devam etmektedir. 
 

Türkiye-Bulgaristan Doğal Gaz Boru Hattı (ITB) 

Mevcut durumda doğal gaz ithalatının tamamını, talebinin ise neredeyse tümünü Rusya Federasyonu’ndan temin eden Bulgaristan’a kaynak ve güzergah çeşitlendirmesi sağlamak amacıyla iki ülkenin doğal gaz boru hattı sistemlerini entegre etmek amacıyla TürkiyeBulgaristan Doğal Gaz Boru Hattı (ITB) projesi gündeme gelmiştir. 

BOTAŞ ve Bulgaristan ilgili şirketleri arasında 29 Ocak 2010 tarihinde imzalanan Mutabakat Zaptı ile iki şirket, iki ülkenin doğal gaz şebekelerini mevcut Batı Hattı haricinde olmak kaydı
ile yeni ve düşük çaplı bir boru hattı ile enterkonnekte etmeyi (ITB-Interconnector TurkeyBulgaria), bu sayede ilki 2007 yılında devreye giren Türkiye-Yunanistan Enterkonnektörü Projesi (ITG-Interconnector Turkey-Greece) olmak üzere, yaygınlaşmakta olan Güney Doğu Avrupa (GDA) Enterkonneksiyonunu çeşitlendirmeyi amaçlamıştır. Bu kapsamda toplantılar 29 Mayıs 2012 yılında İstanbul’da gerçekleştirilen toplantı ile başlamış ve daha sonra gerçekleşen toplantılar ile fizibilite raporu hazırlanmaya başlanmıştır. İki şirket arasında çalışmalar devam etmektedir. 
 

Irak-Türkiye Doğal Gaz Boru Hattı Projesi 

Irak ile doğal gaz konusundaki çalışmalar 1990’lı yılların ortalarından bu yana sürdürülmektedir. Proje ile Irak’ta üretilecek doğal gazın bir boru hattıyla Türkiye’ye getirilerek hem iç tüketimde kullanılması hem de uluslararası doğal gaz boru hatları ile Avrupa pazarlarına iletilmesi amaçlanmaktadır. Bölgedeki gelişmeler projenin gelişimini etkilemekte olup, şartlara bağlı olarak gelişim gösterecektir. 
 

TürkAkım Doğal Gaz Boru Hattı 

Hükümetler arası Anlaşması 10 Ekim 2016 tarihinde imzalanan TürkAkım Doğal Gaz Boru Hattı Projesi’nin, 30 Aralık 2019 tarihine kadar tamamlanarak işletmeye alınması planlanmaktadır. Proje, Rusya Federasyonu topraklarından çıkarılan doğal gazın, Karadeniz’in altından geçerek biri BOTAŞ sistemine bağlanacak, diğeri ise Avrupa’ya gaz taşıma amacıyla kullanılacak olan her biri 15,75 bcm, toplamda 31,5 bcm kapasiteli iki ayrı hattan oluşmaktadır. 

2019 yılı sonu itibariyle faaliyete geçmesini teminen Kuruluşumuz ile Proje’nin ortaklarından olan Gazprom Şirketi arasında Proje ‘ye ilişkin teknik, finansal ve hukuki konuların görüşülmesine devam edilmektedir. 

TürkAkım Projesinin deniz bölümü 19 Kasım 2018 tarihinde tamamlandı ve son kaynağı törenle yapıldı.

Kaynak: BOTAŞ.