Biliyor musunuz, Ilısu Barajı Projesi kapsamında 'taşınan - korunan' Anıt Eserler ne kadar?

-Biliyor musunuz, Ilısu Barajı Projesi kapsamında 'taşınan - korunan Anıt Eserler ne kadar?

-Ilısu Projesi kapsamında yapılan taşıma işlemleri; taşınan yapıların tarihlendirildiği dönem, taşıma mesafesi, yapıların ağırlığı ve işlemlerin maliyeti hep birlikte değerlendirildiğinde dünyanın en geniş kapsamlı taşıma operasyonu olarak ön plana çıkıyor.

AYRINTILAR

Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü (DSİ) 'Ilısu Projesi kapsamında taşınan ve korunan anıt eserler...' başlıklı önemli bir bilgi - haber paylaşımı yaptı.

İŞTE TARİHİ TAŞIMA OPERASYONU...

Ilısu Barajı ve HES Projesi

Türkiye, Ilısu Barajı ve HES Projesi kapsamında tarihi ve kültürel varlıkların korunması konusunda dünyaya örnek olacak nitelikte çalışmalar gerçekleştirdi. Hasankeyf’te bulunan kültürel mirasın gelecek nesillere aktarılması maksadıyla yoğun mesai harcandı. DSİ Genel Müdürlüğü koordinasyonunda yürütülen çalışmalar çerçevesinde, ulusal ve uluslararası bilim insanlarından oluşan komisyonların da görüşleri alınarak konusunda uzman ilgili taraflarca önemli çalışmalar gerçekleştirildi. Bu çalışmalar neticesinde Ilısu Barajı göl alanından etkilenmeyecek olan Hasankeyf Yukarı Şehir yeniden düzenlenerek adeta bir açık hava müzesi haline getirildi.

Baraj göl alanından etkilenen Hasankeyf Aşağı Şehir’de yer alan tarihi ve kültürel varlıklar ise bütüncül bir yaklaşım çerçevesinde son derece titiz metotlarla taşınarak baraj göl alanından çıkarıldı ve nihai yerlerinde konumlandırıldı.

Yalnızca taşıma işlemleri için 300 milyon TL’nin üzerinde harcama yapıldı. Ilısu Projesi kapsamında yapılan taşıma işlemleri; taşınan yapıların tarihlendirildiği dönem, taşıma mesafesi, yapıların ağırlığı ve işlemlerin maliyeti hep birlikte değerlendirildiğinde dünyanın en geniş kapsamlı çalışması olarak ön plana çıkıyor.

12 Mayıs 2017 tarihinde Zeynel Bey Türbesi ile başlayan bütüncül taşıma işlemleri, 16 Aralık 2019 tarihinde taşınan son eser ile birlikte tamamlandı. Yeni konumuna taşınan eserler, burada uygulanan restorasyon işlemleri ve son rötuşların ardından baraj sularının yükselmesiyle birlikte bir yarımadaya dönüşecek arkeoparkta sergilenmeye başlanacaklar.

Öte yandan Hasankeyf Antik Kentine, Ilısu Baraj Gölü üzerinden teknelerle gelecek ziyaretçilerin arkeoparka erişimini sağlamak maksadıyla bir yüzer liman inşa edildi. Yüzer liman sayesinde, baraj gölü su seviyesi hangi kotta olursa olsun, ziyaretçilerin arkeoparka kolaylıkla ulaşması sağlanacak.

Yüzlerce Tonluk Tarihi Eserler Nasıl Taşındı?

Ilısu Barajı göl sahası içinde kalan eserlerin bir kısmı bütüncül olarak taşınarak arkeopark alanındaki nihai konumlarına nakledildi. Taşıma işlemleri SPMT (Self Propelled Moduler Transporter – Kendinden Tahrikli Modüler Taşıyıcı) adı verilen araçlar ile yapıldı. Bu taşıyıcı araçlar ile standart yol şartlarında % 4 eğime kadar istenilen her ağırlıkta yapı taşınabiliyor.

Taşınacak tarihi yapının zeminine 30 cm kalınlığında beton dökülerek zemin platformu oluşturuldu. Bu platforma, tarihi yapıyı kaldıracak olan hidrolik krikoların monte edileceği, her biri 22 cm çapında ve 3 metre uzunluğunda olan kaldırma sütunları sabitlendi.

Taşınması planlanan tarihi yapıların yüzeyine eşit aralıklarda delikler açıldı. Bu deliklerin içerisine ve tarihi yapı yüzeyine koruma tabakaları uygulandıktan sonra deliklere, yapının durumuna göre çelik profiller veya betonarme kirişler yerleştirildi. Bu işlemin ardından delikler yüksek dayanımlı beton ile dolduruldu.

Daha sonra tarihi yapının kaldırılmasını ve taşınmasını temin edecek olan 90 cm kalınlığındaki beton kaldırma platformu oluşturuldu. Kaldırma platformu (90 cm) ile zemin platformu (30 cm) arasına 10 cm yüksekliğinde ayırma katmanı serildi.

Bu işlemlerin ardından tarihi yapı içten kesilerek özgün temelinden ayrıldı. Tarihi yapı, 90 cm kalınlığındaki kaldırma platformuna yerleştirilmiş olan kaldırma sütunu ve her bir sütuna monte edilmiş 50 ton kapasiteli hidrolik krikolar vasıtasıyla 1,5 metre yüksekliğe kaldırıldı ve SPMT’ler yapının altına sürüldü. SPMT’lerin üzerine yüklenen tarihi yapılar, taşıma işlemi için özel olarak yapılan yolu kullanarak sergilenecekleri nihai konumlarına götürülerek yerleştirildi.

Bütüncül taşıma yöntemi ile nakledilen tarihi yapılar şunlar: Zeynel Bey Türbesi, Artuklu Hamamı, İmam Abdullah Zaviyesi, Er Rızk ve Kızlar (Eyyubi) Camii

Minareler Taş Taş Nakledildi

Tarihi ve Kültürel Varlıkların korunması çerçevesinde 3 adet camii de taşınarak baraj göl sahasından çıkarıldı. Kızlar (Eyyubi) Camii, Er Rızk Camii ve Süleyman Han Camii… Süleyman Han ve Er Rızk Camilerinin ayakta kalabilen minarelerinin bütüncül olarak taşınmasının yapıların zarar görmesine sebep olabileceği riskine karşılık başka bir yol denendi. Minareler, taşları tek tek sökülerek ve yeni yerinde aslına uygun olarak kurulumu yapılmak suretiyle taşındı. Sökülen taşlar tek tek numaralandırılarak vinç yardımıyla indirildi. Numaralandırılan taşlar ise aslına uygun şekilde birleştirilmek üzere Hasankeyf Kültürel Park Alanı’ndaki Arkeopark’a götürülerek kurulum işlemi tamamlandı.

Minarelerin söküm ve kurulum işlemleri, alanında tecrübeli bir ekip tarafından son derece titiz ve meşakkatli mesailer neticesinde gerçekleştirildi.

Arkeopark Ziyarete Hazır

Taşınan tarihi yapılara arkeopark alanında genel olarak sorunların giderilmesi, alt yapı ve güçlendirilmeye yönelik kalıcı müdahaleler yapıldı. Sunum ve sergilemeye yönelik olarak yapıların özgünlüğüne sadık kalınmak suretiyle restorasyon uygulamaları gerçekleştirildi. Yapıların durumuna göre kısmi tamamlamalar, derz yenileme, koruma uygulamaları, kumlama ve çevre düzenlenmesi ile üst örtü sistemlerinde izolasyon ve kalıcı korumaya yönelik uygulamalar gerçekleştirildi.

Öte yandan Arkeopark alanında aslına uygun örneği inşa edilen yapılar da tamamlanarak sergilenmeye hazır hale getirildi. Bu çerçevede; Süleyman Han Külliyesi, İmam Abdullah Zaviyesi Mescit Bölümü, Artuklu Hamamı sıcaklık bölümü ve Zeynel Bey Külliyesi’nin türbe dışında kalan yapılar topluluğu yeniden inşa edilerek Arkeopark alanında ziyaretçilerini beklemeye başladı (Kaynak: DSİ Genel Müdürlüğü). 

Enerji Ekonomisi