Akaryakıt fiyatları nasıl belirleniyor? - Ham petrol Fiyatları nasıl belirleniyor?
Akaryakıt (benzin, motorin) fiyatları nasıl belirleniyor? Akaryakıttan ne kadar vergi alınıyor? Ham petrol fiyatları nasıl belirleniyor? Rafineri Fiyatı Nasıl oluşur? Ayrıntılar haberin içinde...
- Akaryakıt (benzin, motorin) fiyatları nasıl belirleniyor? Rafineri Fiyat Nasıl oluşur? Akaryakıttan ne kadar vergi alınıyor? Ham petrol fiyatları nasıl belirleniyor?
Akaryakıt fiyatları nasıl belirleniyor?
(Benzin - Motorin fiyatları nasıl belirleniyor?)(Kaynak: EPDK)
Akaryakıt fiyatlarının belirlenmesi 3 bileşenden oluşur:
1 - Uluslarası piyasalarda oluşan piyasa ürün fiyatı. 2- Rafineri dağıtıcı bayi marji. 3 - KDV+ÖTV toplamı vergi.
- Akaryakıt ürün fiyatları, uluslarası piyasalarda oluşmakta olup, tatil günleri hariç sürekli fiyatlar değişiyor.
- 'Yurtiçi piyasa için bir diğer etken, dolar kurudur. Ürün fiyatında yaşanan bir düşüş, eğer dolar kurunda yaşanan bir artışa oranla daha düşük kalırsa, yurt içi fiyatlar artabilmektedir.'
- Akaryakıt fiyatlarında bir diğer etken dolar kurudur. 'Ürün fiyatındaki düşüş, dolar kurundaki artış' durumunda, yurtiçi fiyatlar artabiliyor. Ürün fiyatları üzerine rafinerici, dağıtıcı ve bayi kar marjı ekleniyor.
- Rafineri marjı sıklıkla değişmesine karşın, dağıtıcı -bayi marjı daha stabil hareket ediyor.
- Vergileri, Hazine ve Maliye Yönetimi belirliyor.
Akaryakıt yurtiçi fiyatlar, kanun gereği en yakın uluslararası erişebilir piyasa yani serbest piyasa koşullarına göre oluşur. Şirketler, serbest rekabette faaliyet gösterir. EPDK, 'Zam ya da indirim' şeklinde fiyatları belirlemiyor. Ancak, EPDK, kanun gereği fiyatları yakından izliyor. Ve gerektiğinde akaryakıt fiyatlarına 2 aylık Tavan Fiyat Uygulayabiliyor.
Akaryakıttan ne kadar vergi alınıyor?
(Kaynak: EPDK, Fiyat Raporu Ocak 2021)
- Benzin Türlerinden (95 oktan) alınan vergiler: ÖTV 2,0376 TL/lt - KDV oranı %18
- Motorin Türlerinden alınan vergiler: ÖTV 2,0559 TL/lt - KDV oranı %18
Akaryakıt Fiyatları Nasıl belirlenir?
(Petrol Piyası Kanunu)
Tanımlar:
Akaryakıt bayi fiyatı: İhrakiye teslimi şirketleri ve bayilerin; kullanıcılara akaryakıt satışı yapabileceği tavan fiyat.
Akaryakıt dağıtım fiyatı: Dağıtıcıların; bayilerine, ihrakiye teslimi şirketlerine ve serbest kullanıcılara akaryakıt satışı yapabileceği tavan fiyat.
Akaryakıt toptan fiyatı: Rafinerici, dağıtıcı, işleme ve ihrakiye teslimi şirketlerinin; birbirlerine akaryakıt satışı yapabileceği tavan fiyat.
Fiyat: Teslim veya hizmet ifasının karşılığı olarak, birim başına aynen ödenmesi gereken meblağ.
Fiyat listesi: Mal veya hizmet türlerine göre, satışa esas ölçü birimleri ile fiyat veya tavan fiyatlarının yer aldığı doküman.
İlan Panosu: Akaryakıt istasyonlarında satışa sunulan akaryakıtların resmi isim ve tavan fiyatlarının (her bir resmi ismin kapsamı içerisindeki ticari ürün isimleri ve bu ürünlerin tavan fiyatlarıyla birlikte) ilan edildiği pano.
Metodoloji: Fiyat listesinin oluşturulmasında kullanılan hesaplama yöntemi ile satışlarda kullanılan; nitelik, nicelik, bedel, indirim, had, teslim yeri ve şekli, ödeme koşulları, sorumluluklar, fire payları ve benzeri unsurlara ilişkin usul ve esasları kapsayan doküman.
Piyasa: Petrolün temini ve satışı, rafinajı, işlenmesi, depolanması, iletimi, ihrakiye teslimi, taşınması, dağıtımı, bayiliği, kullanımı ve bunlarla ilişkili iş ve işlemlerden oluşan piyasa.
Tarife: Metodoloji ve fiyat listesinden oluşan dokümanı,
Tavan fiyat: Teslimin veya hizmet ifasının karşılığı olarak, birim başına en fazla ödenmesi gereken meblağ.
Farklılaştırılmış ürün: Belirlenmiş resmi isimli akaryakıtlar için mevzuatta ön görülen tüm koşulları taşıyan ancak, aynı resmi ismin kapsamı içerisinde farklı ticari isimler kullanılarak belli bir akaryakıtın birden fazla ticari türünün oluşturulmasıyla piyasaya sunulan akaryakıt.
Fiyat oluşumu
- Petrol alım satımında fiyatlar en yakın erişilebilir dünya serbest piyasa koşullarına göre oluşur. Yerli ham petrol için, teslim yeri olan en yakın liman veya rafineride teşekkül eden “Piyasa Fiyatı” fiyat olarak kabul edilir.
- Bu piyasa fiyatı, Türkiye’de üretilen ham petrolün Türkiye içinde veya dışında en yakın erişilebilir dünya piyasasında, evsaf ve izafi ağırlık bakımından normal olarak mutat ayarlamalara göre tespit edilmiş emsal petrolün belirlenen serbest rekabet fiyatına, aynı evsafta ham petrolün dünya piyasasından Türkiye’de teslim yeri olan limana veya rafineriye kadar getirilmesi için gerekli bütün giderlerin tamamının eklenmesi ve fakat Süveyş Kanalı geçişi ile Batman veya civarında üretilen ham petrolün Batman rafinerisinde oluşan piyasa fiyatına Batman-Dörtyol Boru Hattı geçiş ücreti dahil oluşan fiyat veya erişilebilir dünya piyasası mevcut olmadığı takdirde üretici tarafından Türkiye’de teslim edildiği yerde vergiler hariç fiilen uygulanan satış fiyatı olarak kabul edilir.
- Piyasa fiyatı tekliflerinde, T. C. Merkez Bankası tarafından açıklanan aylık döviz satış kuru ortalaması, petrol birimi olarak varil, metrik ton ve döviz cinsi olarak ABD Doları kullanılır.
- İthal ham petrol fiyatları dünya afişe fiyatları doğrultusunda yapılan petrol anlaşmalarına ve spot piyasa değerlerine göre temin edilebilen fiyat olarak değerlendirilir.
Rafinerici ve dağıtıcı lisansı kapsamında yapılan piyasa faaliyetlerine ilişkin fiyatlar, en yakın erişilebilir dünya serbest piyasa oluşumu dikkate alınarak, lisans sahipleri tarafından hazırlanan tavan fiyatlar olarak Kuruma bildirilir.
Akaryakıt fiyatları nasıl oluşur?
Kaynak: OPET
Petrol Piyasası Kanunu gereğince 1 Ocak 2005 tarihi itibarı ile Serbest Fiyatlandırma Sistemi'ne geçilmiştir. Bu sistem ile sektördeki akaryakıt dağıtım şirketleri, farklı fiyat politikalarına göre depo satış fiyatını belirlemekte serbest olduğu gibi, bayiler de dağıtım şirketleri tarafından kendilerine tavsiye edilen tavan pompa satış fiyatlarını uygulamakta veya bulundukları bölgenin rekabet koşullarına göre kendi pompa satış fiyatlarını uygulamakta serbesttirler.
Türkiye'de perakende satış fiyatları rekabet koşulları gözönünde bulundurularak oluşturulmaktadır.
Rafineri Fiyatı Nasıl oluşur?
Gümrüksüz rafineri fiyatı + ÖTV + EPDK payı = Rafineri Satış Fiyatı (KDV hariç)
Gümrüksüz Rafineri Fiyatı nasıl oluşur?
Akdeniz - İtalyan piyasasında yayınlanan CIF Akdeniz ürün fiyatları anlamına gelir.
Türkiye`de bu piyasa izlenir, son fiyat değişiminden itibaren, günlük CIF Akdeniz ürün fiyatları ve günlük Dolar kuru takip edilerek, belli bir fiyat değişim farkında gümrüksüz rafineri tavan satış fiyatı oluşur.