Türkiye'ye ilk tüpgaz (LPG) ne zaman geldi ve nasıl kullanıldı? Hikayesini biliyor musunuz?
Türkiye'ye ilk tüpgaz ne zaman geldi ve nasıl kullanıldı? '1950'lerde Adana ve İzmir'den bazı meraklı kişiler, Lübnan ve Yugoslavya'dan dolu tüp getirip - pazarlıyordu.' İşte 'Tüpgaz-LPG'nin ilginç Türkiye tarihi.
'1950'lerde bazı meraklı kişiler (İzmir, Adana), Lübnan ve Yugoslavya'dan dolu tüp getirip - pazarlıyordu.'
- Tüpgazı tanıtmak için muhtarlara bedava tüp ve ocak dağıtıldı.'
- 'Dönemin Enerji Bakanı inanamayınca test yapıldı.'
'Türkiye'de ilk LPG kullanımı ve tarihi' - İpragaz CEO'su Eyüp Aratay'ın anlatımı...
Evlerde yemek pişirmek kabustu
Türkiye’de LPG kullanımı, 1950’li yıllarda itibaren kısıtlı da olsa görülmekteydi. İzmir ve Adana'da bazı meraklı kişiler, Lübnan ve Yugoslavya'dan dolu tüp getirip - pazarlıyordu. Ancak o tüplere de çok kısıtlı bir kitle, imkan sahibi ve şanslı kişiler erişebiliyordu.
O, yıllara kadar evlerde yemek pişirmek ise, adeta bir kabustu. Genelde odun kömürü, çalı çırpı, daha modern evlerde de gaz yağı kullanılıyordu. Yemek pişirilirken ya gazyağı kokusu ya da kömür isi yemeğe siniyor ve bu nedenle de yemekler kokuyordu. Özellikle apartmanlar yaygınlaştıkça kömür yakmak da zorlaşmaya başladı. Bir de o dönemde sadece birkaç büyükşehrin bazı dar bölgelerinde, koktan üretilen metan gazı, çok az sayıdaki aboneye ulaştırılıyordu.
İşte böylesine bir dönemde İPRAŞ ile anlaşan Yücel Kurttepeli ve arkadaşları, 1961 yılında Yarımca’da açılan rafinerinin yanında arazide bugünkü İpragaz’ın temellerini atar. İş çevrelerinin ‘delilik’ dedikleri bu işe girişen Kurttepeli ve arkadaşları, Türkiye’de ilk tüpün dolumunu gerçekleştirir ve İpragaz adı ile satmaya başlar. Ülkemizde LPG’nin, rafineride bir atık iken bugün dünya çapında ve örnek bir sektöre dönüşüm hikayesi de işte bu ilk tüp dolumu ile başlamış olur.
Dönemin Enerji Bakanı inanamayınca test yapıldı
'Türkiye’nin ilk LPG tesisinin resmi açılış töreni ise, 1 Nisan 1962'de dönemin 3 bakanın katılımıyla gerçekleştirilir'
Açılışta;
- Enerji Bakanı Fethi Çelikbaş'a; 'Bu tüple 4 kişilik bir aile 30 gün boyunca yemek pişirebilir' denilince,
- Bakan, inanamaz ve bunun üzerine test yapılır. Yemeğe gidilirken tüp tartılır, bir ocak yakılır ve Bakan Çelikbaş, korumalarını başına nöbetçi diker. Dönüşte tüp tekrar tartılır ve belirtildiği kadar sarfiyat olunca Bakan Fethi Çelikbaş yine inanamaz ve korumalarına,
- ‘başından ayrıldınız mı?’ diye sorar.
- ‘Hayır’ cevabını alınca şaşırır ancak inancını da ifade ederek, sonrasında LPG sektörünün başlangıcına ve gelişimine çok yardımcı olur.
Tüpgazı tanıtmak için muhtarlara bedava tüp ve ocak dağıtıldı
Ama tüpün toplumda kabulü o kadar kolay olmaz. İlk başlarda Türkiye’de LPG kullanımı bilinmediği için insanlar, tüpgaz kullanımına da ihtiyatla yaklaşır. Kurttepeli ve arkadaşları, bu sorunu aşmak için de pratik bir yöntem bulur. Türkiye’nin farklı noktalarındaki muhtarlara bedava tüp ve ocak dağıtılarak, birçok insanın tüple tanışması sağlanır. Nitekim, bir süre sonra halk tüpe alışmaya başlar. İnsanlar, tüpün hayatı kolaylaştıran çok önemli bir ürün olduğunun farkına varınca da sektör hızlı bir büyüme yakalar ve başka firmalar da LGP sektörüne girmeye başlar.
Şirketin yüzde 51’i sembolik bir rakamla TPAO’ya devredildi
Sektöre başka firmaların girmesiyle temin zorlaşır ve gaz bulma derdi çok önemli boyutlara ulaşır. Bunun üzerine Yücel Kurttepeli, bu hayati krizi aşmak için radikal bir karar alır. 1966 yılında şirketin %51’i sembolik bir rakamla Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı – TPAO'na devreder.
Süleyman Demirel çiftçilere alacaklarını bu parayla ödedi!
1989'da Kamu Ortaklığı İdaresi, TPAO'nun hisselerini satmayı gündemine alınca İpragaz, bu hisselere talip olsa da 'Yabancılara satılacak' denilerek, reddedilir. Rastgele herhangi bir ortakla iş yapmak istemeyen Kurttepeli, bu kez elindeki %49'luk İpragaz hissesini 47 milyon dolara Fransız Primagaz'a satar. Primagaz, bu satıştan yaklaşık 2.5 yıl sonra ise, TPAO'daki hisseleri de 89 milyon dolara alıp, İpragaz'ın %100 sahibi olur. Hatta dönemin Başbakanı Süleyman Demirel, 1991 seçimlerindeki vaadini tutar ve buradan gelen parayla çiftçilerin alacaklarını öder. 1999 yılına gelindiğinde Primagaz'ın da dünyanın en büyük LPG dağıtım firması SHV Gas tarafından satın alınmasıyla İpragaz, SHV Grubu’nun bünyesine katılır. Böylece özel sermaye olarak doğan İpragaz, daha sonra kamu – özel sektör ortaklığı, kamu – yabancı ortaklığı ve tamamen yabancı sermaye olarak bir şirketin görebileceği tüm evreleri geçirmiş olur.
İPRAGAZ - Tarihi süreç...
“İpragaz’ın hikayesi, 1961 yılında Yücel Kurttepeli ve Almanya’da birlikte mühendislik okuduğu bazı müteşebbis arkadaşlarının otomatik kapı kilidi üretmek üzere Euroka Metal’i kurması ile başlıyor.''
Sadece 3 yönetici ile 61 yılı devirdi
İpragaz, kurumsal olarak öne çıkan bir önemli özelliği de kurulduğu günden bu yana yönetimde sağladığı istikrar ve 3 yönetici ile 61 yılı devirmesidir. İpragaz, son 30 yılında %100 yabancı sermayeli olmasına rağmen kurulduğu günden bu yana Türk yöneticilerden hiç vazgeçmedi.
Şirketin, kurulduğu 1961 yılından 2000 yılına kadar İpragaz’ın yönetimini Kurucusu ve ilk Başkanı Yücel Kurttepeli yürüttü. Kurttepeli’nin ardından 2000 yılında itibaren İpragaz’ın CEO’luğuna Selim Şiper getirildi. İpragaz, 2017 yılından bu yana da benim yönetimimde faaliyetlerine ve başarıyla devam ediyor.
''İpragaz’ın hikayesi, 1961 yılında Yücel Kurttepeli ve Almanya’da birlikte mühendislik okuduğu bazı müteşebbis arkadaşlarının otomatik kapı kilidi üretmek üzere Euroka Metal’i kurması ile başlıyor. İhtilal yılları olması sebebi ile izin süreçleri uzayınca, Derince’de kurulan fabrikada kısa bir süre radyo üretmeye başlarlar. Ancak rakipler hızla artınca, bu kez de Avrupa’daki ihtisasları esnasında kullandıkları tüplü LPG’yi doldurma fikri gelir akıllarına. 1961 yılında İzmit Yarımca Rafinerisi- İPRAŞ yeni hizmete girmiştir. Rafineride benzin, motorin üretimi sırasında ortaya çıkan LPG de o dönemde Türkiye’de böyle bir sektör olmadığından yakılarak, bacadan atılmaktadır.''
İlk ruhsatlı otogaz istasyonunu da İpragaz açtı
1961 yılında tüplü LPG ile yolculuğuna başlayan İpragaz da arada geçen 62 yılda birçok ilke, yeniliğe imza atarak, sektöre öncülük yaptık. 1973 yılında ilk büyük tanklı dökme gaz hizmetini başlattık. Otogaz segmentinde de öncülük yaptık ve 1996 yılında Türkiye'nin ilk ruhsatlı otogaz istasyonunu Bursa'da hayata geçirdik. Sonraki yıllarda özel forklift tüpü, Marinegas, LPGPRO, CUTPRO, İZOPRO, BETOPRO gibi birçok yeniliğe imza attık. LPG’nin yanı sıra 2005 yılında LNG, 2012 yılında da elektriki ile hizmet verdiğimiz segmentleri çeşitlendirdik. 2013 yılında ise sıfırdan yarattığımız markamız GO’nun ilk yeni nesil yakıt istasyonunu açarak, 60 yıl evvel tüpçü olarak başladığımız şirket yolculuğumuzda, 4 temel enerji segmentindeki ihtiyaçları tek çatı altında karşılayabildiğimiz, komple çözümler sunabilen bir enerji şirketine dönüşmüş olduk. Türkiye enerji sektörünün, köklü, güvenilir, öncü ve en önemli markalarından biri olarak; halihazırda GO, Bizimgaz, ExEnGaz, WorldGas, Sihirgaz, İpragaz Elektrik, Evas, Prins, Freepoint gibi her biri alanlarında güçlü, zengin markalar ile hizmet vermeye devam ediyoruz.
Enerji Ekonomisi