Benzin ve motorinde 'Ürün fiyatı ve ÖTV' nasıl değişti?
Ham petrol fiyatları son aylarda sürekli arttı. Artan fiyatları, akaryakıttan alınan vergilerin (ÖTV - KDV) tutarlarını da değiştirdi. Benzin ve motorinde 'ürün fiyatı ve ÖTV tutarı' nasıl değişti. İşte ayrıntılar.
Ham petrol fiyatları, son aylarda sürekli artıyor. Artan petrol fiyatları, iç pazarda benzin ve motorin türü akaryakıt ürünlerine zam olarak yansıyor. Peki; benzin ve motorinde fiyat nasıl oluşuyor? İşte ayrıntılar...
Benzin ve motorinde fiyat nasıl oluşyor?
Türkiye, ham petrol ve petrol ürün ihtiyacının tamama yakınını yurtdışından karşılıyor (Yaklaşık yüzde 90-95 oranında). Bu nedenle de, yurtdışındaki petrol fiyatlarındaki artış ve düşüşler, iç pazarda hemen benzin ve motorine zam ya da indirim olarak yansıyor. Son aylarda da ham pertol fiyatlarını 60-80 dolar bandında gezinmesi, benzin ve motorin fiyatlarının artmasına neden oldu.İstasyonlarda satışa sunulan benzin ve motorinin fiyatı, rafineriden başlıyor. Rafineri şirketleri, petrol ithalat fiyatlarına ürün işleme maliyetleri, ÖTV (Özel Tüketim Vergisi), KDV (Katma Değer vergisi), Gelir Payı ve Servis Ücreti ekleyerek ana dağıtım şirketine satıyor. Ana dağıtım şirketleri de, kar marjı (Kendisi ve bayinin kar marjı), nakliye vb giderleri ekleyerek pompada sürücülere nihai fiyattan satılıyor, akaryakıt.
Enerji Birimleri - Enerji Birimleri Dönüşümleri
Ürün fiyatı arttı - ÖTV düştü
Akaryakıtta, 'ürün fiyatı ve ÖTV değişimi' için örnek fiyat oluşumu şöyle (1 Aralık 2020 ve 1 Aralık 2021 dönemi):Bir yıl önce benzinin rafineri satış fiyatı (TL/M3) 2,6 TL iken ÖTV Tutarı 2.5 TL olarak uygulanıyordu. Aradan geçen 1 yıllık dönemde ise aynı ürünün fiyatı 6.8 TL ve ÖTV tutarı ise '0' TL geriledi. Bir diğer ifadeyle, 1 yıl içerisinde benzinin ürün fiyatı 2,6 liradan 6,8 liraya çıkarken, aynı dönemde benzinden alınan ÖTV tutarı 2,5 liradan 0 TL'ye düştü.
Benzer durum aynı dönemde motorin için de (1 Aralık 2020 ve 1 Aralık 2021) geçerli. 1 Yıllık dönemde motorin ürün fiyatı artarken, motorinden alınan ÖTV tutarı 0 TL'ye indi.
Benzin Fiyat Oluşumu (TL/M3)
| Ürün | RafineriSatış Fiyatı | ÖTV | Gelir Payı | SatışFiyatı (KDVHariç) | KDV | SatışFiyatı (KDVDahil) | Yürürlük Tarihi |
| Benzin (95Oktan) | 2.613,18 | 2.526,50 | 4,82 | 5.144,50 | 926,01 | 6.070,53 | 26.11.2020 |
| Benzin (95 Oktan) | 6.805,69 | 0,00 | 5,26 | 6.810,95 | 1.255,97 | 8.036,92 | 01.12.2021 |
Motorin Fiyat Oluşumu (TL/M3)
| Ürün | Rafineri Satış Fiyatı | ÖTV | Gelir Payı | Satış Fiyatı (KDV Hariç) | KDV | Satış Fiyatı (KDV Dahil) | Yürürlük Tarihi |
| Motorin | 2.738,63 | 2.009,40 | 4,82 | 4.752,85 | 855,52 | 5.608,36 | 27.11.2020 |
| Motorin | 7.043,77 | 0.00 | 5,26 | 7.049,03 | 1.268,83 | 8.317,85 | 01.12.2021 |
Akaryakıtta ÖTV Tutarı
Akaryakıt ürün fiyatlarının belirlenmesinde en önemli 2 kalemden birisini ham petrol fiyatları, diğerini ise Vergi (ÖTV-KDV) oluşturuyor. Özellikle ÖTV tutarı, zaman zaman ürün maliyet fiyatına yakın syretti. Ancak son dönemde Hazine ve Maliye Yönetiminin uyguladığı EŞM Sisteme (Eşel Mobil Sistemi) ile, akaryakıttan alınan vergi tutarı, tamamen sıfırlandı. Bir diğer ifadeyle, petrol-akaryakıttan artık ÖTV alınmıyor. Uygulama, akaryakıt fiyatlarının anormal artışının önüne geçti. Ancak, Hazine ve Maliye Yönetimi uygulama sonucu milyarca vergi tahsilatından (ÖTV, KDV) mahrum olmuş oldu.Eşel Mobil Sistemi (EŞM) nedir?
Eşel Mobil Sistemi (EŞM); akaryakıttan alınan Özel Tüketim Vergisi'nin (ÖTV), akaryakıt fiyatlarındaki artışa bağlı olarak düşürülmesi - artırılması uygulamasıdır.Uygulamayı Hazine ve Maliye Yönetimi, ilkkez bu yıl başlatmış oldu. Uygulama ile sürücüler, anormal akaryakıt fiyat artışlarından korundu. Bir diğer ifadeyle, akaryakıt ve LPG otogaza gelen zamlar (Benzin, motorin, LPG otogaz) ÖTV'den düşürülerek, fiyatların anormal artışının önüne geçilmiş olundu.
EŞM ile Hazine ve Maliye Yönetimi; petrolün anormal arttığı dönemlerde akaryakıta gelen zamları, akaryakıt ÖTV'sinden düşürerek istasyonlarda pompa fiyat artışının önüne geçiyordu. Böylece zamlar, pompaya yansımıyor. Ancak, son günlerde akaryakıt ÖTV'si tamamen sıfırlandığından, bir diğer ifadeyle akaryakıttan alınacak ÖTV kalmadığından benzin - motorine gelen zamlar doğrudan pompaya yansıyor.
Ayrıca, EŞM Sistemi'nde, akaryakıtın ucuzladığı dönemlerde de önce gelen indirim akaryakıta ekleniyor. Ve akaryakıttan alınan ÖTV tutarında, normal dönem tutarına ulaşılınca da indirimler istasyonlarda pompaya aynsıtılıyor.
Ham petrol fiyatları
Öte yandan akaryakıtta en önemli maliyet unsuru olan ham petrol fiyatları, artmaya devam ediyor. Petrol son olarak uluslararası piyasalarda 74,38 varil fiyattan işlem görüyor (Brent petrol, 13 Aralık 2021). Petrolün varil fiyatı kısa bir süre önce 70 dolarında altına gerilemişti. Petrol, bu fiyat dalgalanmaları ile son aylarda analistlere sürekli ters köşe yapıyor.
Analiz - Enerji Ekonomisi
Benzin ve motorinde, 1 yıl içinde 'ürün fiyatı ve ÖTV' tutarında yaşanan değişim.